عنوان مقاله :
نظريه اسلامي؛ از چيستي تا چگونگي(فرآيند و متدولوژي نظريه‌سازي)
عنوان به زبان ديگر :
Islamic theory; Definition and methodology of theorizing
پديد آورندگان :
ابوالحسني نياركي، فرشته دانشگاه مازندران - گروه فلسفه و كلام اسلامي، بابلسر
كليدواژه :
نظريه , نظريه‌سازي اسلامي , روش‌شناسي , فرآيند نظريه‌پردازي
چكيده فارسي :
نظريه‌سازي و واكاوي فرآيند آن، از مسائل حوزه علم‌شناسي است. در اين جستار با تحليل نظريه، به چيستي‌گوئي نظريه‌سازي اسلامي پرداخته مي‌شود. بازشناسانش نظريه اسلامي و تبيين آن، اساس پژوهش است. برپايه اين تحليل، نظريه اسلامي در دو سطح: نظريه‌هاي مستخرج از آيات و روايات و نظريه‌هاي انديشمندان مسلمان مطرح مي‌شود. گونه نخست كه اساس نظريه اسلامي را سامان مي‌دهد، در سه ساحتِ: (1)مسائل درون‌ديني (2)مسائل ميان‌رشته‌اي و (3) مساله متعلق به حوزه خاصي از علوم قابليت طراحي دارد. در اين مقاله، با ارائه برخي تعريف‌هاي نظريه، تعريفي جامع از نظريه بازگفته شده و انحصار تعريف نظريه برپايه شاخص‌هاي تجربي نقد شده است. مي‌توان با بهره‌برداري از روش‌شناسي متعلق به ساحات مختلف علوم، با هدف خاص تبيين آموزه‌هاي ديني، نظريه‌هاي اسلامي مختلف در علوم ارائه داد. اين مقاله در سه بخش (1)چيستي‌گوئي نظريه اسلامي (2)تحليل نظريه و فرآيند نظريه‌سازي اسلامي و (3)ارائه دوگونه نظريه اخلاقي اسلامي در قالب موردپژوهي طراحي شده است.
چكيده لاتين :
Theorizing and analyzing its process is one of the issues in the field of science. In this article, by analyzing the theory, the nature of Islamic theorizing is discussed. Recognizing Islamic theory and explaining it is the basis of research. Based on this analysis, Islamic theory is presented on two levels: theories extracted from verses and hadiths and theories of Muslim thinkers. The first type, which forms the basis of Islamic theory, can be designed in three areas: (1) intra-religious issues, (2) interdisciplinary issues, and (3) issues belonging to a specific field of science. In this article, by presenting some definitions of theory, a comprehensive definition of theory is retold and the monopoly of the definition of theory based on empirical criteria is criticized. It is possible to present different Islamic theories in science by using the methodology belonging to different fields of sciences, with the specific aim of explaining religious teachings. This article is designed in three parts: (1) what Islamic theory is, (2) analysis of Islamic theory and the process of making theory, and (3) presentation of two types of Islamic moral theory in the form of a case study.
عنوان نشريه :
پژوهش هاي علم و دين
