گونه شناسي مسئوليتهاي حاصل از "بازداشت شهروندي" در حقوق ايران

The typology of the responsibilities of "Citizens' arrest" In Iranian law

ضعف ها و خلأهاي ناشي از تأمين امنيت به وسيله زرادخانه‌ي كيفري، زمينه‌ي مشاركت هاي انتظامي شهروندان را فراهم كرده است. در اين نوع از همكاريها شهروندان حضور جدي‌تري در تأمين امنيت داشته و با بهره مندي از برخي اختيارات ضابطين به ارتكاب جرم واكنش نشان مي‌دهند. توقيف متهمين از جمله اختياراتي بوده كه قانونگذار به موجب تبصره يك ماده 45 قانون آئين دادرسي كيفري به شهروندان تفويض كرده است. هدف از نگارش اين مقاله، ضمن تبيين الزامي يا اختياري بودن فعاليتهاي انتظامي شهروندان جهت بازداشت متهمين، بررسي چارچوب مسئوليتهاي كيفري و مدني ايشان در مصاف با اسباب موجهه و عوامل رافع مسئوليت كيفري مي‌باشد. روش انجام اين پژوهش، توصيفي-تحليلي و با استفاده از مَنابع اصيل كتابخانه اي صورت گرفته است. به نظر مي‌رسد قانونگذار مجوز قانوني براي انجام چنين فعاليتهايي را داده و اين اجازه به عنوان يكي از عوامل موجهه هرگونه مسئوليت كيفري و مدني از شهروندان سلب مي‌كند؛ لكن وجود برخي عوامل رافع مسئوليت كيفري همچون اشتباه و جهل در فرآيند بازداشت، ممكن است ايشان را با انواع مسئوليت هاي قانوني مواجه سازد. يقيناً اين اتفاق سطح مشاركت هاي انتظامي شهروندان را كاهش داده و هدف از وضع قانون را تامين نخواهد كرد.

Weaknesses from create security by the criminal arsenal, it provided the ground for citizen participation. In this type of cooperation, Citizens have a more serious presence providing security and with the use of some officers' powers react to crime. The arrest of the defendants is one of the powers that the legislator, pursuant to Note 1, Article 45 of the Code of Criminal Procedure has given the citizens. The purpose of writing this article, In addition explaining the mandatory or optional activities of citizens to arrest the accused, Investigating the framework of criminal and civil liability of citizens under the protection of justified means and factors Excluding Criminal Responsibility. The methods research is descriptive-analytical and using library resources. It seems that the legislator has allowed such activities to citizens and this permission as one of the Justifiable crime factors any criminal and civil liability of citizens is denied, but the existence of some Factors for Excluding Criminal Responsibility, such as mistake and ignorance in the process of arrest, may encounter the citizenry of the intervener with a variety of legal responsibilities. These responsibilities will reduce the level of citizen participation and will not provide the purpose of enacting the law.