تبيين و نقد نظريۀ «تعامل متقارن» در تعيين ميزان تقصير زيان‌ديده و خواندۀ دعوي در مسئوليت مدني مبتني بر تقصير

Explaining & criticizing the Theory of "Symmetrical Approach" in Determining the Extent of Blame Attached to Plaintiff & Defendant in Fault-based Civil Liability

بعد از پذيرش نظريۀ تقصير نسبي و جايگزيني آن با قاعدۀ «همه ‌يا ‌هيچ»، موضوع معيار و نحوۀ تعيين ميزان تقصير زيان‌ديده و خواندۀ دعوي در دعوي مسئوليت مدني مبتني بر تقصير مطرح گرديد. پرسش اصلي اين است كه آيا در شناسايي و تميز ميزان و نوع تقصير بين تقصير زيان‌ديده و تقصير خوانده تفاوتي وجود دارد. اگر عمل واحدي از سوي هر دو طرف اتفاق افتاده باشد و ساير عناصر مؤثر يكسان باشند، صرف‌نظر از وصف زيان‌ديده يا خواندۀ دعوي بودن، آيا بايد مسئوليت بين دو مرتكب به‌صورت مساوي تقسيم گردد؟ اصول اروپايي مسئوليت مدني و تئوري غالب در حقوق كامن‌لا «ديدگاه تعامل متقارن با رفتار زيان‌ديده و خوانده در تعيين ميزان تقصير هريك» را پذيرفته و به‌صورت يكسان، معيار مراقبت معقول را در ارزيابي رفتار ايشان در نظر گرفته است. اين ديدگاه در حقوق كامن‌لا به انحاء مختلف مورد تعديل واقع شده و استثنائاتي بر آن وارد گرديده است. از منظر تحليل اقتصادي و نقد اخلاقي نيز ايراداتي بر اين نظريه وارد است. به نظر مي‌رسد اين ديدگاه، به‌رغم شهرت، انتقادات فراواني را بي‌پاسخ گذارده است. در مسير ترسيم تئوري مناسب جهت پاسخ‌گويي به اين پرسش، تبيين و نقد نظريۀ رايج قدمي رو به جلو خواهد بود.

After adopting the theory of contributory negligence and dismissing the All-or-Nothing Rule, the issue of how to determine the extent of loss and victim fault was raised in fault-based civil liability. The key question is whether there is a difference between the defendant's fault and the plaintiff's. If the same act has been done by both sides and the other essential elements are the same, should the responsibility be equally shared by the two perpetrators, regardless of whether they are plaintiff or defendant? The European principles of civic responsibility and the prevailing theory of common law have adopted a "symmetrical approach to victim and defendant's behavior in determining each one's fault" and equally, have considered the standard of reasonable care in evaluating their behavior. This view has been tempered in various ways and certain exceptions have been made to it in the Common law legal system. Similarly, from the point of view of economic analysis and moral criticism, there are some objections to this theory. This view, despite its popularity, seems to have left much criticism unanswered. In depicting an apt theory to address this issue, it will count as a step forward to explain and criticize the mainstream theory.