تجربه زيستۀ نوجوانان پسر از مكانيسم بي‌تفاوتي اخلاقي و قلدري: يك مطالعۀ نظريۀ زمينه‌اي

Lived experience of adolescent boys with the moral disengagement mechanism and bullying: a grounded theory study

زمينه: قلدري به‌عنوان يكي از مسائل حل‌نشده در مدارس، پيامدهاي نامطلوبي به بار مي‌آورد، در ارتباط با قلدري عواملِ مؤثر نظير بي‌تفاوتي اخلاقي حائز اهميت است. با اين ‌وجود مطالعۀ كيفي كه به تدوين مدل بي‌تفاوتي اخلاقي و قلدري بپردازد انجام نشده است. هدف: كشف عوامل زمينه‌اي، فرآيندي و پيامديِ بي‌تفاوتي اخلاقي در قلدري بود. روش: رويكرد پژوهش حاضر، كيفي با روش نظريه زمينه‌اي بود. جامعه آماري شامل تمامي دانش‌آموزان پسر دورۀ متوسطۀ اول و دوم در شهر ابهر بود. از طريق روش نمونه‌گيري هدفمند تعداد 17 دانش‌آموز، با ميانگين سني 5/15 سال در طي سال تحصيلي 98-97 انتخاب شدند. ابزار پژوهش در مطالعۀ حاضر مصاحبه نيمه ساختاريافته بود و تحليل داده‌ها بر اساس روش‌شناسي كوربين و اشتراوس (2008) استفاده از نرم‌افزار ATLAS.ti 8 نسخۀ 2017 انجام شد. يافته‌ها: از ميان 630 كد اوليه، 19 مضمون فرعي و 7 مضمون اصلي به دست آمد. نتايج حاصل نشان داد كه طبقۀ مركزي باورها و نگرش كاركردي به قلدري، تحت تأثير عواملِ زيربنايي شامل تجربه‌هاي تعيين گر و جوّ خشونت و قلدري و عوامل فرآيندي شامل ادراك شناختي هيجاني ضعيف، ادراك اجتماعي معيوب و اِسنادهاي بيروني قرار دارد. نتيجه‌گيري: عوامل زمينه‌اي، فرآيندي و مقوله‌هاي مرتبط، منجر به استفاده از مكانيسم بي‌تفاوتي اخلاقي در ارتكاب قلدري را مي‌شود.

Background: Bullying, as one of the unsolved problems in schools, leads to undesirable consequences. Effective factors associated with bullying, like moral disengagement, are crucial. However, no qualitative study has been conducted to build a model for moral disengagement and bullying. Aims: Identifying fundamental, procedural, and consequential factors of moral disengagement in bullying. Method: The study was qualitative, based on grounded theory. The statistical population included all male students of middle and high schools of the Abhar city. 17 students and a focus discussion group with the average age of 15.5 were selected through purposive sampling in the 2018-19 academic year. The method was semi-structured interviewing. Data analysis was performed using the Corbin and Straus methodology (2008) and the ATLAS.ti 8 software. Results: From initial 630 open codes, 19 secondary subjects and 7 main subjects were obtained. Results showed that the core category of beliefs and functional attitude to bullying are influenced by fundamental factors including determinant experiences, violent atmosphere, and bullying, and procedural factors including weak emotional perception, dysfunctional social perception, and externalization. Conclusions: Fundamental and procedural factors and related matters result in leveraging the moral disengagement mechanism and perpetrating bullying.