طراحي، ساخت و بررسي ويژ‌گي‌هاي روان‌سنجي پرسشنامۀ الگوي ادراك زمان به‌صورت استعاري، مبتني بر تحليل شناختي- پيكره‌اي در فارسي‌زبانان

Designing, Making and Evaluating Psychometric Characteristics of the Time Perception Pattern as Metaphorical Questionnaire Based on Cognitive- Dataset Analysis in Persians

زمان، مفهومي انتزاعي است كه با استعاره‌هاي مفهومي يا شناختي قابل درك است. تاكنون در زبان فارسي، پرسشنامه‌اي استعاري مبتني بر تحليل شناختي- پيكره‌اي ساخته نشده است كه بتوان از طريق آن درك استعاري حوزه‌هاي مبدأ زمان را با نگاشت‌هاي گوناگون بررسي كرد. ازاين‌رو، هدف اين مطالعه طراحي، ساخت و بررسي ويژ‌گي‌هاي روان‌سنجي پرسشنامۀ الگوي ادراك زمان به‌صورت استعاري، مبتني بر تحليل شناختي- پيكره‌اي است. پژوهش حاضر توصيفي از نوع زمينه‌يابي و مطالعات روان‌سنجي است. براي تحليل شناختي- پيكره‌اي، ابتدا به‌صورت هدفمند، 28 متن معاصر انتخاب گرديد؛ سپس 405 عبارت استعاري زمان در 18 نگاشت يا ارتباط استعاري استخراج ‌شد كه پركاربردترين حوزه‌هاي مبدأ ادراك زمان عبارت بودند از شيء، ماده، مسير و مكان. بر اين اساس، پرسشنامه‌اي با 41 سؤال، به‌شيوه مقياس پاسخ‌دهي ليكرت ساخته ‌شد. هشت متخصص زبان‌شناسي شناختي و دو متخصص روان‌سنجي سؤالات پرسشنامه را بررسي كردند. پس از حذف سؤالات نامناسب، ساير سؤالات اصلاح يا جايگزين سؤالات حذف‌شده شدند و در پايان، شاخص روايي محتواي سي سؤال باقي‌‌مانده محاسبه ‌شد. سرانجام، پرسشنامه توسط 150 فارسي‌زبان (با مدرك تحصيلي كارشناسي به بالا) كه به‌صورت نمونه‌گيري دردسترس انتخاب شدند، تكميل‌ شد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان ‌داد پرسشنامه مذكور با روش ضريب آلفاي كرونباخ از اعتبار مطلوبي براي كل پرسشنامه و عامل‌ها برخوردار است. همچنين، نتايج تحليل عاملي نشان ‌داد كه پرسشنامه الگوي ادراك زمان به‌صورت استعاري، از سه عامل ماده، مكان و شيء تشكيل‌ شده كه جمعاً 12/37 درصد از واريانس كل عامل‌ها را تبيين مي‌كند. در نتيجه، پرسشنامه الگوي ادراك زمان به‌صورت استعاري براي فارسي‌زبانان از روايي و اعتبار خوبي برخوردار است.

Time is an abstract concept that can be understood by conceptual or cognitive metaphors. A questionnaire based on dataset and qualitative analysis has not been designed in Persian yet to investigate the metaphorical perception of different source domains with various mappings. Therefore, the purpose of this study was to design, make and evaluate the psychometric characteristics of a time perception pattern as a metaphorical questionnaire based on cognitive dataset analysis among Persian speakers. The method of this study was descriptive and psychometric, and it was a survey type of research. For cognitive dataset analysis, a set of 28 contemporary Persian texts were first selected as a targeted sample and then 405 metaphorical expressions of time were extracted in 18 metaphorical mappings. It indicated source domains as object, matter, path and place, which are the most used time source domains. Based on cognitive dataset analysis, 41 questions with a Likert scale were made for the time perception pattern. The questions of this questionnaire were evaluated by 8 cognitive linguists and 2 psychometrics. Then, inappropriate questions were deleted and other questions were corrected or replaced, and at the end of the content, the validity index of the 30 remaining questions were calculated. This questionnaire was completed by 150 Persian speakers (with a bachelor’s degree and above) selected by at-reach sampling. The results showed that there was a reliability coefficient by using Cronbach’s alpha for the whole questionnaire and its components. Moreover, the results of factor analysis indicated that there were three factors of matter, place and object, which explained 37.12 % of the total variance. As a result, the time perception pattern as a metaphorical questionnaire is a valid and reliable instrument in the case of Persian speakers.