مسئوليت ديوان عالي كشور در نظام‌مندسازي تفسير قوانين كيفري

responsibility of supreme court in systematisation the interpretation of criminal Statutes

تفسير قانون به معناي فرايند فهم معناي مورد نظر مقنن، مستلزم استمداد از منظومه‌اي منسجم از هنجارها، پيش‌انگاره‌ها و راهنماهاست. در تفسير قوانين كيفري علاوه بر اعمال عناصر عمومي اين منظومه، ملاحظه و مراعات ضوابط و ظرايفي ديگر هم لازم است. قانون اساسي از يك سو صلاحيت تفسير قوانين عادي را به ديوان عالي كشور اعطا كرده و از سوي ديگر از رهگذر وظيفه نظارت بر حسن اجراي قوانين و ايجاد وحدت رويه قضايي، اعمال چنين صلاحيتي را تبديل به نوعي مسئوليت كرده است. آيا ديوان در اداي چنين مسئوليتي روشي پايدار و راهبردي روشن دارد؟ آيا ديوان توانسته است نظامي به نام نظام تفسير قوانين كيفري فراهم آورد؟ فرضيه اين تحقيق اين است كه ديوان كشور با وجود نزديك به يك سده ممارست و تجربه در تفسير قوانين و نظارت بر كيفيت فهم آنها در مراجع ديگر، هنوز وفاداري دايمي خود را به هنجارها، پيش‌انگاره‌ها و راهنماهاي خاص تفسير قوانين كيفري نشان نداده و رويكردي مشخص و راهبردي روشن و در مجموع نظام يا نظريه‌اي‌ منسجم در اين زمينه پديد نياورده است. تفسير ديوان از قوانين كيفري گاهي اصولي و آموزنده است و زماني از منطق روشن قانون و مقصود مسلم مقنن فاصله مي‌گيرد. اين مقاله بعد از ذكر مقدمات لازم، با معرفي و نقد شواهدي از تازه‌ترين آراي وحدت رويه، ناتواني ديوان در اعمال نظام مند اين صلاحيت/ مسئوليت را نشان مي‌دهد.

Interpretation of the statute is essential to reason. Therefore the constitution, on the one hand, implicitly grants the Supreme Court the jurisdiction of interpretation of statute and, on the other hand, has transformed the exercise of such jurisdiction into a responsibility through the exercise of the duty to supervise the proper implementation of the statutes and creation the unity of judicial procedure. The interpretation of statute means the process of understanding the intended meaning of the legislature, requiring a coherent system of norms, presumptions, and guides. In interpreting the criminal Acts, in addition to applying the general elements of this system, it is necessary to consider some of the other terms and conditions. The Supreme Court, despite nearly a century of experience in interpreting statutes and control the quality of their understanding in other judicial authorities, has not yet presented a clear and strategic approach to the Interpretation of the statutes and has not adhered to specific norms, presumptions and guides for interpreting criminal Acts. The interpretation of the Supreme Court of Criminal statutes is sometimes principled and instructive and sometimes departs from the rationale of the law and the purpose of the legislature under the influence of practical considerations. This article, by analysing a few examples of the latest procedural unity votes, has shown the Court's unplanned method to exercise this jurisdiction/responsibility.