ارزيابي رويكرد بازپروري در كيفرگذاري جرايم اطفال و نوجوانان

Evaluation of Rehabilitation Approach in Sentencing Juvenile Offenders

در سال‌هاي اخير ضمانت‌اجراهاي كيفري ناظر بر جرايم اطفال و نوجوانان در بسياري از كشورها تحت تاثير رويكردهاي بازپرورانه شكل گرفته و تلاش شده است تا از كيفرهاي سخت‌گيرانه اجتناب شود. اين رويكرد در نظام عدالت كيفري ايران نيز الهام‌بخش تحولات جديدي در حوزه كيفرگذاري بوده است. در چنين شرايطي، مساله با اهميت اين است كه سياستگذاران تا چه اندازه متعهد به سياست بازپروري اطفال و نوجوانان بزهكار بوده و در راستاي تامين آن رفتار كرده‌اند. براي پاسخ‌گويي به اين پرسش، روش تحليل محتواي كيفي قوانين كيفري (تحليل مضمون قانون مجازات اسلامي و قانون آيين دادرسي كيفري)به عنوان شيوه جمع‌آوري داده‌ها استفاده شده است. همچنين، به مناسبت و در جهت تاييد نتايج تحليل محتوا، به يافته‌هاي حاصل از مشاهده غير مشاركتي دادگاه‌هاي اطفال و نوجوانان (20 جلسه) استناد شده است.يافته‌هاي حاصل از پژوهش بيانگر نوعي آشفتگي در كيفرگذاري است كه بر مبناي آن مدل بازپروري در مرحله قانونگذاري تاكنون نتوانسته است به الگوي اصلي در اين حوزه مبدل شود. تعيين كيفر بر اساس شدت جرم، تاكيد بر نگهداري در موسسات اطفال و نوجوانان (كانون اصلاح و تربيت) به عنوان ضمانت‌اجراي غالب، عدم استفاده از كيفرهاي تجربه‌محور، كم‌اهميتي ابعاد درماني اصلاحي ضمانت‌اجراها و توجه ناكافي به كيفرهاي اجتماعي و كاستي‌هاي آن، مواردي هستند كه شاخص‌هاي التزام به بازپروري را كم‌رنگ جلوه مي‌دهند. بنابراين، ضروري است تا با استفاده از رويه‌هاي تجربه‌محور، غني بخشيدن به رويكردهاي نظري و فراهم آوردن بسترهاي اجراييِ، ابعاد بازپرورانه كيفرهاي جرايم اطفال و نوجوانان را تقويت كرد.

In Recent years, Juveniles Criminal Justice in many countries is under the influence of rehabilitation policies and attempts have been made to avoid harsh punishments. In Iranian criminal justice, this approach has led to new developments. In this regard, the fundamental question is that how much policymakers committed to the policy of rehabilitation children and juvenile offender? Qualitative content analysis of criminal law and nonparticipator observation (20 sessions) are used to answer that question. Results of research represent a confusion in sentencing process based on which rehabilitation model has not yet become the dominant model in this field. Sentencing based on severity of crime, emphasizing the custodial facilities(institutes) as the major sanction, lack of using evidence based sanctions, insignificance of rehabilitative and therapeutic aspects of sanctions and inadequate attention to community sentences and its shortcomings are some issues that shows weakness of rehabilitation idea. so it is necessary to use evidence based sentences, enrich theoretical approach and provide the implementation context for improving rehabilitative nature of juvenile sentencing