نقد و تحليل ديدگاه‌ها در آيه «لَتَرْكَبُنَّ طَبَقًا عَنْ طَبَقٍ» و فهم آن بر پايه تئوري چندمعنايي

آيه نوزدهم سوره انشقاق كه مفسران در تفسير آن ديدگاه‌هاي مختلفي را مطرح كرده و گاهي آن را مجمل خوانده‌اند، از چندمعنايي برخوردار است. منظور از چندمعنايي در آيه، نه به مفهوم ابهام معنايي است كه بدون قصد گوينده در كلام رخ مي‌دهد، بلكه حاكي از قدرت و حكمت خداوند در گزينش واژه‌ها و تركيب‌هايي است كه همزمان بيانگر چند معنا بوده و همه معاني، مقصود او نيز باشد. تحقيق حاضر كه با روش انتقادي تحليلي نگاشته شده، ابتدا ديدگاه مفسران را تبيين نموده و پس از بررسي اجمالي ديدگاه‌ها به بررسي فرضيه چندمعنايي در آيه مي‌پردازد. زمينه‌ها و عوامل مٶثر بر رخداد اين مسئله در آيه مورد بحث عبارت‌اند از: چندمعنايي تكواژ و واژگان آيه، تعدد قرائات، ساختار نحوي جمله و بافت زباني سوره يا سياق كلام. وجوه معاني كه مي‌توان براي آيه برشمرد، عبارت‌اند از: 1ـ تبعيت از پيشينيان و رخداد سنن الهي در ميان مخاطبان قرآن، 2ـ تبديل نسل‌ها، 3ـ ورود به صحراي محشر، 4ـ ورود به دوزخ در بين امم پيشين، 5ـ صعود انسان‌ها به آسمان، 6 ـ معراج حضرت محمد(ص). با توجه به عدم تعارض ميان معاني مذكور با يكديگر، با كليت متن و معارف مسلم ديني مي‌توان همه آن‌ها را به عنوان معاني متعدد آيه و مراد احتمالي خداوند متعال پذيرفت.