محرم در قاب تلويزيون: تحليل محتواي ويژه برنامه‌هاي تلويزيوني محرم در سال 1398

در پژوهش حاضر، به بررسي ويژه برنامه‌هاي محرم پرداخته شده است. هدف اصلي، شناخت شيوه بازنمايي ابعاد نهضت عاشورا، واحد تحليل، آيتم و جامعه آماري، شامل تمام ويژه برنامه‌هايي بوده كه در 13 روز اول ماه محرم 1398، از شبكه‌هاي اول، دوم، سوم، چهارم، آموزش، افق، شما و جام‌جم سيماي جمهوري اسلامي ايران پخش شده‌اند. حجم نمونه نيز برابر با جامعه آماري تحقيق و با توجه به هدف پژوهش، برنامه‌هاي گفتگو‌محور (كارشناسي) و تركيبي بوده‌اند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه بيش از نيمي از برنامه‌هاي مورد بررسي (52/4 درصد) با جنبه‌هاي شعور و معرفت قيام اباعبدالله (ع) و 38/4 درصد، با جنبه‌هاي عاطفي يا در اصطلاح، شور نهضت حسيني مرتبط بوده است. تقريباً 10 درصد از مدت‌زمان آنها به كليات برنامه‌اي (سلام و احوالپرسي، معرفي برنامه و كارشناس، راه‌هاي ارتباط با برنامه و غيره) اختصاص ‌يافته و به لحاظ موضوعي، در 28/3 درصد از اين مدت‌زمان، به بحث درباره ويژگي‌ها و قابليت‌هاي اباعبدالله (ع) براي نجات انسان و جامعه و بيان خصوصيات اخلاقي، خاندان و اصحاب ايشان پرداخته شده است. موضوع دلايل قيام اباعبدالله (ع) به‌عنوان موضوعي مستقل، چندان در برنامه‌ها، مورد توجه نبوده و 4/5 درصد از آيتم‌هاي كارشناسي به آن اختصاص ‌يافته است. بيان پيشينه تاريخي قيام تقريباً در 15 درصد و ذكر وقايع و حوادث مرتبط با نهضت، تقريباً در يك‌پنجم (18/5 درصد) از مدت‌زمان برنامه‌ها، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. به‌اين‌ترتيب، جا دارد كه در ويژه برنامه‌هاي آتي، به بحث و بررسي درباره دلايل و اهداف قيام اباعبدالله (ع) و نقد ديدگاه‌هاي متعارض در اين خصوص نيز كه محور و اساس ابعاد معرفتي مرتبط با نهضت عاشوراست، پرداخته شود.