عوامل تأثيرگذار بر استفاده بي‏رويه كشاورزان از آفت‏ كش ‏ها و ارزيابي رفتار خودحفاظتي آنان در كار با آفت‎كش ها (مورد مطالعه: استان زنجان)

افزايش فوت انسان‏ها به علت استفاده نا‏امن از آفت‏كش‏هاي شيميايي، يكي از جدي‏ترين خطرات شغلي است كه كشاورزان در كشور‏هاي در حال توسعه با آن مواجه هستند. بنابر‏اين، هدف تحقيق حاضر، بررسي عوامل تأثيرگذار بر استفاده بي‏رويه كشاورزان از آفت‏كش‏ها و شناخت موانع اتخاذ اقدامات خودحفاظتي در استفاده از آفت‏كش‏هاي شيميايي در استان زنجان مي‌باشد. جامعه آماري اين پژوهش شامل خبرگان موضوعي در استان زنجان بودند كه از بين آن‏ها 20 نفر با استفاده از روش نمونه‎گيري هدفمند انتخاب شدند. براي گردآوري داده‌‏هاي تحقيق از مصاحبه نيمه ساختارمند استفاده شد. تجزيه و تحليل كيفي داده‌ها با استفاده از نرم ‌افزار مكس‌‏كيودا نسخه 12 انجام گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه اصلي‏ترين عوامل تأثيرگذار بر استفاده بي‏رويه كشاورزان از آفت‏كش‏هاي شيميايي شامل ضعف شناختي اطلاعاتي (آگاهي پايين از عوارض استفاده از سموم، اطلاعات اندك از اصول كنترل آفات و مزاياي كشت ارگانيك)، ضعف خدمات آموزشي ترويجي (اطلاع‎رساني ضعيف و دشواري در دسترسي به اطلاعات، كمبود دوره‎هاي آموزشي مرتبط و دسترسي كم و محدود بودن تعداد كارشناسان)، ويژگي‎ شيوه‏هاي كنترل شيميايي آفات (قيمت پايين سموم، اثربخشي بيشتر سموم نسبت به ديگر شيوه‏هاي كنترل آفات، سهولت در دسترسي و استفاده از سموم)، ضعف حمايتي و عوامل فردي بوده است. افزون بر اين، نتايج تحقيق حاكي از آن بود كه متغيرهاي عدم توجه دولت و سازمان‎هاي ذي‏ربط به سلامت كشاورزان، ضعف عمومي فرهنگ سلامت در بين روستاييان، عوامل اقتصادي، عوامل فردي و نگرشي، ضعف اطلاعات و موانع مرتبط با تجهيزات حفاظت فردي بر اتخاذ رفتارهاي خودحفاظتي كشاورزان در استفاده از آفت‌كش‌ها تأثير دارند.