فعاليت آنتي اكسيداني اسانس و عصاره‌هاي گياه شاه اسپرغم وتاثير آنها در ثبات اكسيداتيو روغن آفتابگردان

زمينه مطالعاتي: يكي از روشهاي جلوگيري از اكسيداسيون روغنها استفاده از آنتي‌اكسيدان‌ها است. استفاده از گياهان دارويي و تركيبات موثره آنها به عنوان آنتـي‌اكـسيدانهاي طبيعي امروزه مورد توجه محققين قرار گرفته است. شاه اسپرغم متعلق به تيرهAsteraseae است. در اين مطالعه به جداسازي تركيبات موجود در اسانس و عصاره‌هاي گياه و تعيين تركيبات و تاثير آنها در جلوگيري از اكسيداسيون روغن آفتابگردان پرداخته شده است. روش كار: سرشاخه‌هاي گلدار جمع‌آوري و خشك گرديد. اسانس به روش تقطير با آب استخراج و عصاره هابا روش خيساندن تهيه شد. سنجش ميزان فنل، فلاونوئيد و ترپنوئيد عصاره‌ها انجام شد. اجزاي اسانس با GCMS تعيين گرديد. اثـر عـصاره‌هـا در به تأخير انداختن فساد اكسيداتيو در روغن آفتـابگردان تـصفيه شـده از طريـق اندازه گيري عدد پراكسيد، عدد باربيتوريك اسيد و زمان مقاومت به اكسيداسيون نمونه‌ها تعيين شد. نتايج: عصاره متانولي از بيشترين ميزان فلاونوئيد و فنل كل عصاره كلروفرمي از بيشترين مقدار ترپنوئيد برخوردار بود. تركيبات مهم شناسايي شده در اسانس 1و8سينول، بتا توجون، سيكلوپنتانول، سيكلوهگزن و بتا بيزابولين بود. در بررسـي خاصـيت آنتي‌اكسيداني عصاره و اسانس شاه اسپرغم در روغن آفتابگردان، با افزايش غلظت اثر آنتي اكـسيداني آنهـا بيـشتر شـد. نتايج حاصل از بررسي پايداري اكسايشي روغن حاوي غلظت‌هاي مختلف عصاره و اسانس نشان داد كه غلظت ppm 1000 عصاره متانولي و اسانس با غلظت 800 ppm نسبت به غلظت‌هاي ديگر و نمونه شاهد در پايداري اكسايشي روغن آفتابگردان مؤثرتر عمل نموده و آنتي‌اكسيدان سنتزي BHT در غلظت 200 ppm نيز تأثير بيشتري داشتند. نتيجه گيري نهايي: با مقايسه عصارها مي توان نتيجه گرفت كه متانول بهترين حلال جهت استخراج فنل و فلاونوئيد است. از طرفي با توجه به وجود تركيبات موثر در اسانس اين گياه، مي توان از آن بعنوان آنتي اكسيدان استفاده كرد. عصاره متانولي و اسانس با اثر ضد راديكالي بسيار خوب مي توانند جايگزين BHT در روغن آفتابگردان شوند.