مطالعه شش سفالينۀ لعاب ‌پاشيدۀ خراسان مربوط به سده‌هاي اول تا چهارم هجري در تطبيق با انديشه‌هاي اكسپرسيونيسم انتزاعي (با تأكيد بر نقاشي كنشي)

ريشۀ بسياري از جريانات هنر مدرن را مي‌توان در هنرهاي سنتي شرق جستجو كرد. تأثير نقاشي چيني و ژاپني بر بيشتر اين جريانات به‌ويژه اكسپرسيونيسم انتزاعي غيرقابل‌انكار مي‌باشد. از طرفي در روند سفالگريِ دوران اسلامي ايران نيز، تأثيرپذيري از هنر چين امري اثبات‌شده است. در پژوهش حاضر، سفالينه هاي لعاب ‌پاشيدۀ  قرون اوليۀ اسلامي ايران، به روش نمونه‌گيري غيراحتماليِ وضعي انتخاب ‌شده‌ و با انديشه‌هاي اكسپرسيونيسم انتزاعي و نقاشي كنشي تطبيق داده شده است. هدف اصلي، شناخت ويژگي‌هاي زيبايي‌شناختي هنر ايراني در تطبيق با انديشه‌هاي هنر جديد مي‌باشد. اين پژوهش به روش توصيفي‌تحليلي با رويكرد تطبيقي انجام شده و به اين سؤالات پاسخ مي‌گويد كه وجوه مشترك سفالينه‌هاي لعاب‌پاشيدۀ منتخب با شاخص‌هاي اكسپرسيونيسم انتزاعي و نقاشي كنشي كدام‌اند، علل تشابهشان چيست و ميزان آن چقدر مي‌باشد؟ نتايج نشان مي دهد ميزان تطبيق اين دو، قابل‌توجه و بين 60 تا 72 درصد مي‌باشد. بيشترين شباهت آن ها در شاخص‌هاي «تبديل‌شدن سطح كار به يك رويداد هنري نه محلي براي ارائۀ عناصر تجسمي»، «وجود كنترل كلي بر فرآيند تصادفيِ رنگ‌گذاري و كاملاً تصادفي نبودن اثر نهايي» و «نداشتن روايت مشخص» مي‌باشد. اگرچه از زمان خلق اين سفالينه‌ها تا پيدايش آن سبكِ مدرن حدود 1100 سال اختلاف‌زماني وجود دارد، علل اصلي تشابه ميان اين سفالينه‌هاي منتخب با انديشه‌هاي اكسپرسيونيسم انتزاعي و نقاشي كنشي، استفاده هنرمندان هر دو عصر از منابع الهام مشترك (آثار هنري چين)، دارا بودن شرايط اجتماعي و سياسي مشابه (يأس و ناامني ناشي از جنگ) و مباني زيبايي‌شناسي مشابه (تمايل به انتزاع) مي‌باشد.