الگوي شناخت و دسته بنديِ انديشه هاي سياسي در ايران

يكي از راه هاي شناخت و تحليل انديشه هاي سياسي دسته بندي آنهاست. سياليت انديشه و گذار از دوره ها و مراحل گوناگون و متفاوت و گاهي متضاد، دسته بندي آنها را دشوار مي كند. دسته بندي هاي متعددي از انديشه هاي سياسي معاصر در ايران ارائه شده كه همه آنها معيارهاي خرد را در دسته بندي خود ملاك قرار داده اند، مسأله اين مقاله وارد كردن شناخت جغرافياي كلان فكري انديشه ها و نسبت آنها با يكديگر در دسته بندي انديشه هاي سياسي است. پرسش اصلي مقاله اين است كه چه الگوي كامل تري براي دسته بندي انديشه هاي سياسي مي توان ارائه داد كه فهم ابعاد خرد و كلان انديشه ها را در يك بازه زماني طولاني ميسر كند. اين مقاله با مد نظر قرار دادن روش تحقيق «نظريه زمينه اي» ابتدا نگاهي اجمالي به دسته بندي هاي انجام شده و معيارها و الگوهاي اين دسته بندي ها تاكنون دارد، سپس به ارائه الگوي «دسته بنديِ خوشه اي» براي شناخت انديشه هاي سياسي مي پردازد كه يافته آن است. اين الگو از سه سطحِ تحليلِ بيروني، تحليل دروني، و نسبت سنجي بهره مي برد و انديشه هاي سياسي را از جهت جرياني، گفتماني و پارادايمي ريشه يابي مي كند. در سطح تحليل بيروني، انديشه ها را در جغرافياي كلان فكريِ يك جامعه يا حوزه تمدني مي بيند، در سطح دروني، با نگاه خُرد به فهم اجزاي انديشه ها مي پردازد، و در سطح نسبت سنجي آنها را بايكديگر مقايسه مي كند.