تنوع اديان و مساله ديگري ديني

اهميت تنوع اديان، بعنوان واقعيتي عيني و انكارناپذير مورد توجه است. لازمه چنين زيستي دستيابي به فهمي همدلانه از خودي و ديگري است. چنين فهمي بر بازشناسي متغيرهاي مهمي چون اشتراكات و اختلافات انساني، اخلاقي، فرهنگي و دينيِ خودي و ديگري مبتني است. به لحاظ نظري، از پرسش هاي پيش روي بازشناسي زيست ما در جهان متنوع ديني، پرسش از حقانيت و نجات و تفاوت هاي آن در سنت هاي مختلف ديني است. يعني عطف توجه به ديگري ديني، مساله حقانيت نگاه ديني خودي و ديگري را مطرح مي سازد و اينكه راه نجات و رستگاريِ كداميك معتبر و اصيل است. لذا ادعاي تحقيق آن است كه پذيرش واقعيت تنوع اديان، به لحاظ عملي، ضرورت عيني همزيستي مسالت آميز، تكيه بر اخلاق جهاني و توسل به منطق گفتگو را پيش روي ما قرار مي دهد. نتيجه نظري و عملي توجه به مساله تنوع اديان، به رسميت شناختن وجودي ديگري ديني و پايبندي به لوازم عملي و واقعي آن، يعني اقبال به صلح، مدارا و مشاركت متقابل، و التزام به لوازم نظري آن يعني دوري از نگرش انحصاري به سنت ديني خود و پذيرش حقانيت و امكان نجات براي ديگري ديني به درجات متفاوت تشكيكي است. نتيجه نظري، منطقي و الهياتي مربوط به سنت ديني خود نيز مي تواند يافتن افق هاي تازه براي بازشناسي نكات ارزشمند نگرش ديني خود و بازيابي روحيه اصلاح در آن دسته از باروهاي ديني سنت خودي است كه نيازمند بازسازي اند.