بسط اخلاقي نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده براي پيش‌بيني قصد كشاورزان در انجام اقدامات حفاظت از منابع آب در شهرستان زنجان

آب يكي از ضروري‌ترين اجزاي محيط طبيعي و در عين حال از اصلي ترين نهاده هاي بخش كشاورزي به شمار مي آيد كه كمبود آن بسياري از جوامع را با چالش هاي جدي مواجه كرده است. در اين زمينه، بسياري از محققان و صاحب‌نظران، انسان را محور برنامه‌هاي حفاظت از منابع آب دانسته و بر اين باورند كه حفظ منابع آب در گرو درك دقيق مؤلفه ها و سازه هاي تأثيرگذار بر تمايلات و رفتارهاي حفاظتي بهره برداران در بخش هاي مختلف، به ويژه بخش كشاورزي است. با توجه به اهميت موضوع، هدف اصلي اين تحقيق توصيفي همبستگي شناسايي عوامل تأثيرگذار بر قصد كشاورزان در انجام اقدامات حفاظت از منابع آب بر مبناي مدل بسط‌يافته رفتار برنامه ريزي شده بود. جامعه آماري اين تحقيق كشاورزان بخش مركزي شهرستان زنجان بودند كه 330 نفر از آنها با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي براي انجام تحقيق انتخاب شد. براي گردآوري داده‌ها از پرسشنامه بر مبناي مدل بسط يافته رفتار برنامه ريزي شده استفاده گرديد. روايي صوري پرسشنامه با نظر پانلي از متخصصان مورد تأييد قرار گرفت و روايي سازه و پايايي تركيبي ابزار تحقيق نيز از طريق برآورد مدل اندازه گيري و پس از انجام اصلاحات لازم به دست آمد. نتايج تجربي تحقيق نشان داد كه متغيرهاي اصلي مدل پايه نظريه رفتار برنامه ريزي شده شامل نگرش، كنترل رفتاري درك شده و هنجارهاي اجتماعي اثر مثبت و معني داري بر قصد انجام اقدامات حفاظت از منابع آب داشتند و در حدود 45 درصد از واريانس آن را تبيين كردند. افزون بر اين، پس از وارد كردن متغير هنجارهاي اخلاقي در مدل رفتار برنامه ريزي شده، قدرت پيش بيني اين مدل در حدود شش درصد افزايش يافت. بر اساس يافته هاي پژوهش، اعطاي تسهيلات و اعتبارات مالي و ارائه مشاوره هاي فني از سوي كارشناسان، اجراي برنامه هاي آگاهي سازي اجتماعي در مقياس بزرگ و برجسته كردن اهميت حفاظت از منابع آب به عنوان يك هنجار اخلاقي مهم، از اصلي ترين پيشنهادهاي اين پژوهش در راستاي بهبود قصد كشاورزان در انجام اقدامات حفاظت از منابع آب هستند.