تحليل الگوي مكاني روشنه‌‌هاي طبيعي در توده‌‌هاي آميخته راش (Fagus orientalis Lipsky) در جنگل‌‌هاي هيركاني

الگوي مكاني و پراكندگي روشنه‌‌هاي ايجادشده در جنگل‌هاي طبيعي، يكي از موارد مهمي هستند كه مي‌‌توانند در ارزيابي كيفيت آينده اين بوم‌سازگان‌ها به‌كار برده شوند. در اين راستا، پژوهش پيش‌رو در قطعه شاهد سري سه در گلندرود شهرستان نور با هدف معرفي الگوي مكاني روشنه‌‌هاي طبيعي در جنگل‌‌هاي آميخته راش (Fagus orientalis Lipsky) انجام شد. برمبناي آماربرداري صددرصد، مركز روشنه‌‌هاي موجود در منطقه مورد مطالعه با استفاده از دستگاه موقعيت‌‌ياب ثبت شد. همچنين، سطح هر روشنه با استفاده از روش شعاعي اندازه‌‌گيري شد. تحليل‌هاي آماري با كاربرد فرم اصلاح‌شده تابع K رايپلي در قالب تابع L و نيز تابع تك‌متغيره همبستگي نشان‌‌دار انجام گرفت. از آزمون مونت‌كارلو به‌منظور بررسي معني‌داري تفاوت الگوهاي مشاهده‌شده نسبت به الگوي تصادفي به‌عنوان فرض صفر استفاده شد. نتايج نشان داد كه روشنه‌‌هاي با مساحت‌هاي كوچك (كمتر از دو آر) و متوسط (دو تا پنج آر) به‌‌ترتيب 32 و 49 درصد از فراواني روشنه‌‌ها را در منطقه مورد مطالعه به‌خود اختصاص دادند. پراكنش روشنه‌‌هاي كوچك فقط در شعاع 14 تا 20 متري از نوع كپه‌‌اي (تجمعي) بود. به‌غيراز اين مورد، روشنه‌‌ها در همه طبقه‌هاي سطحي، پراكنش كاملاً تصادفي داشتند. با احتساب تمام طبقه‌هاي سطحي، الگوي مكاني روشنه‌‌ها در جنگل مورد مطالعه به‌‌صورت كپه‌‌اي به‌دست آمد. نتايج تحليل تابع همبستگي نشان‌‌دار و شاخصه همبستگي تراكم به‌ترتيب نشان دادند كه استقرار و تعداد انواع طبقه‌هاي سطحي روشنه در هر كپه به‌‌صورت تصادفي و مستقل از يكديگر هستند. با استناد به وضعيت و نحوه چيدمان روشنه‌‌ها در اين پژوهش مي‌توان به‌ازاي شعاع 40 متر، موزاييك‌‌هايي را در جنگل مورد مطالعه تفكيك كرد كه شامل يك يا چند توده با سنين مختلف و در مراحل مختلف تحولي باشند. از اين موزاييك‌ها مي‌توان به‌‌عنوان يكي از شاخصه‌‌هاي سطح مبنا براي اجراي روند بهينه مديريتي استفاده كرد.