ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژيك، كمّيت و كيفيت اسانس گياه بادرنجبويه (Melissa officinalis L.) تحت تأثير اسيد سيليسيك در كشت بدون خاك

مطالعات بسياري در مورد نقش عناصر معدني ضروري در جنبه‌هاي مختلف توليد گياهان دارويي انجام شده است، اما نقش سيليسيم به‌عنوان عنصر شبه‌ضروري و مفيد در رشد و نمو، كمّيت و كيفيت اسانس بسياري از گياهان دارويي ناشناخته است. در همين راستا غلظت‌هاي مختلف اسيد سيليسيك شامل صفر (شاهد)، 25، 50، 75، 100 و 125 ميلي‌گرم بر ليتر سيليسيم به محلول غذايي استاندارد هوگلند و آرنون اضافه شد و واكنش‌هاي مورفوفيزيولوژيك و توليد متابوليت‌هاي ثانويه گياه دارويي بادرنجبويه (Melissa officinalis L.) در كشت بدون خاك (سيستم هيدروپونيك) بررسي شد. وزن تر و خشك برگ و ريشه با افزودن عنصر سيليسيم به محلول غذايي در مقايسه با شاهد افزايش يافت. درصد تغييرات زيست‌توده با توجه به غلظت سيليسيم متفاوت بود، به‌طوري كه وزن تر برگ در غلظت 125 ميلي‌گرم در ليتر سيليسيم افزايش 41 درصدي در مقايسه با شاهد داشت. همچنين درصد اسانس (استخراج‌شده از اندام تر) در گياهان تغذيه شده با سيليسيم افزايش معني‌داري در مقايسه با شاهد داشت. بر همين اساس درصد اسانس در غلظت‌هاي مختلف سيليسيم شامل تيمار شاهد (0)، 25، 50، 75 ،100 و 125 ميلي‌گرم بر ليتر به‌‌‌ترتيب برابر 0.16، 0.21، 0.31، 0.33، 0.34 و 0.34 درصد بود. واكنش تركيب‌هاي اسانس بادرنجبويه به سيليسيم نيز بيانگر نقش مهم اين عنصر در كيفيت اسانس توليدي است. بيشترين مقادير نرال (21.2 درصد) و ژرانيال (58.7 درصد) به‌ترتيب در غلظت‌هاي 50 و 125 ميلي‌گرم در ليتر سيليسيم حاصل گرديد. همچنين مهمترين تركيب‌هاي شاخص در غلظت‌هاي مختلف سيليسيم (mg l1) شامل ژرانيال و ژرانيول (غلظت 0)، ژرانيال و نريل استات (غلظت 25)، ژرانيال و نرال (غلظت 50)، ژرانيال و كاريوفيلن اكسايد (غلظت 75)، ژرانيال و ژرانيل استات (غلظت 100) و ژرانيال و نرال (غلظت 125) بودند. بر اساس نتايج آزمايش عنصر شبه‌ضروري و مفيد سيليسيم اثر معني‌داري بر پارامترهاي رشد، عملكرد و كيفيت اسانس بادرنجبويه دارد.