تأثير فنولوژي بر فعاليت و بيان ژن آنزيم‌هاي بيوسنتزي اسيدهاي فنلي در Salvia leriifolia Benth.

مريم‌گلي با نام علمي Salvia leriifolia Benth. از گياهان دارويي بومي ايران است كه خواص دارويي آن به حضور تركيب‌هاي فنلي، به‌ويژه اسيدهاي فنلي نسبت داده شده است. اين پژوهش، تأثير سن (فنولوژي) را بر بيان ژن و فعاليت آنزيم‌هاي بيوسنتزي اسيدهاي فنلي مورد بررسي قرار داد. بذرهاي گياه از شهرستان تربت‌حيدريه (خراسان رضوي) جمع‌آوري و در گلخانه كاشته شد. نمونه‌برداري از برگ‌ها، در مراحل 8، 16 و 24 برگي از دوره رشد انجام شد. محتواي فنل، فلاونوئيد و اسيد فنلي تام به روش اسپكتروفتومتري و پروفايل اسيدهاي فنلي، با استفاده از كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا (HPLC) تعيين شد. فعاليت فنيل‌آلانين آمونيالياز (PAL) و تيروزين آمينوترانسفراز (TAT) به روش اسپكتروفتومتري و رزمارينيك اسيد سنتاز (RAS) با HPLC اندازه‌گيري شد. بيان نسبي ژن‌‌هاي ذكرشده، با روش RTPCR كمّي بررسي شد. نتايج حكايت از افزايش معني‌دار (0.05≥p ) محتواي انواع تركيب‌هاي فنلي و فعاليت آنزيم/ژن‌هاي TAT و RAS همراه با افزايش سن داشت. در مرحله 24 برگي، مقدار كل فنل، فلاونوئيد و اسيد فنلي به‌ترتيب 3.47، 2.80 و 7.78 برابر مرحله 8 برگي بود. محتواي رزمارينيك اسيد و كافئيك اسيد (به‌ترتيب 0.69 و mg/g DW 0.36 در مرحله 8 برگي)، طي رشد رويشي به‌ترتيب 3.41 و 4.05 برابر شد. ليتوسپرميك اسيد و سالوينوليك اسيدها (mg/g DW 0.060.01 در مرحله 8 برگي)، سهم كمتري از كل اسيدهاي فنلي را داشتند. مقدار آنها نيز با افزايش سن، بين 2 تا 10 برابر افزايش يافت. همچنين، يك همبستگي مثبت و قوي ميان سن گياه با تجمع اسيدهاي فنلي و ميان سن و فعاليت آنزيم/ژن‌هاي TAT و RAS مشاهده شد. اين امكان وجود دارد كه آنزيم TAT (در مقايسه با PAL) نقش اصلي را در بيوسنتز RA داشته باشد.