تعيين الگوي بهينه كشت گياهان دارويي با استفاده از مدل تركيبي TOPSIS-AHP (مطالعه موردي: استان قم)

اين تحقيق با هدف تعيين الگوي بهينه كشت گونه‌هاي گياهي دارويي با استفاده از مدل تركيبي فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP) و شباهت به گزينه ايده‌آل (TOPSIS) در استان قم انجام گرديد. ابتدا از بين معيارهاي متعدد و متنوع و اولويت‌دار تعيين الگوي بهينه كشت گياهان دارويي، باتوجه به شرايط اكولوژيكي و اقتصادي منطقه مورد بررسي و با نظرسنجي از تعدادي متخصص آشنا با گياهان دارويي، غربالگريمعيارها و گزينه‌هايي كه داراي اهميت و تأثيرگذاري بيشتري در اين خصوص بود، انجام شد. در نهايت، 6 معيار شامل آستانه تنش گرمايي، آستانه تنش سرمايي، بافت خاك، EC آب، نياز آبي و مسائل اقتصادي و 10 گزينه شامل آويشن باغي، بابونه آلماني، زرشك معمولي، زعفران ايراني، زيره سبز، كاسني، كنجد، گل‌گاوزبان ايراني، گل‌محمدي و نعناع معمولي انتخاب شدند. در مدل AHP، وزن هر كدام از معيارها با مقايسه زوجي بين آنها، با نرخ ناسازگاري 02/0 و با استفاده از نرم‌افزار ‌Expert Choice تعيين گرديد و سپس از تكنيك TOPSIS استفاده شد. نتايج نشان داد كه در ميان معيارهاي تعيين الگوي بهينه كشت گياهان دارويي در استان قم، بيشترين و كمترين وزن به ترتيب متعلق به معيارهاي مسائل اقتصادي (فايده به هزينه) و بافت خاك بود. همچنين، در ميان گزينه‌ها، زعفران ايراني بهترين گزينه بود و گل‌محمدي، زيره سبز و گل‌گاوزبان در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. اين تحقيق نشان داد كه مدل تركيبي TOPSIS-AHP مي‌تواند در بررسي و اولويت‏بندي گزينه‌هاي مربوط به تعيين الگوي بهينه كشت گياهان دارويي مورد استفاده قرار گيرد و از نقاط قوت هر دو مدل مذكور استفاده كرده و نقاط ضعف آن،ها را پوشش دهد.