ميل و فروپاشي فانتزي در مكتب سوررئاليسم: (خوانش روانكاوانه آثار ديويد لينچ و صادق هدايت)

Desire and the Collapse of Fantasy in Surrealism (A Psychoanalytic Reading of David Lynch and Sadegh Hedayat’s Works)

ديويدلينچ، فيلم‌ساز امريكايي معاصر، از جريان اصلي سينماي هاليوود فاصله مي‌گيرد و آن را به پرسش مي‌كشد. اما او انجام چنين پروژه‌اي را در سطح كلان‌تر به منظور مورد سوال قراردادن سبك زندگي امريكايي پس از جنگ جهاني دوم و در سطح باز هم كلان‌تر در جهت نقد جهان مدرن به‌كار مي‌گيرد. او بر روان انسان مدرن انگشت مي‌نهدكه درسيطره‌ي‌كالايي‌شدن جهان پيرامونش، روياها نيز چيزي جزكالا نيستند. بررسي سينماي ديويد لينچ، به عنوان يكي از احيا‌كنندگان مكتب سوررئاليسم در سينما، ازمنظر تأثيري كه از نگاه او فانتزي‌هاي هاليوودي بر روان و زيست-جهان انسان مدرن دارند، داراي اهميت است. اين مقاله روايت سوررئاليستي ديويدلينچ را با روايت صادق هدايت در رمان بوف كور، مقايسه مي‌كند. اين آثار از منظر روانكاوانه و بر اساس نظريات ژك‌لكان مورد بررسي تطبيقي قرار گرفته است. از آنجا كه لكان، در شكل‌دهي به نظريات خود، همواره متأثر از مكتب سوررئاليسم بود، مهمترين يافته‌ي اين مقاله بر اساس تعلق لينچ، هدايت و لكان به اين مكتب، با نشان‌دادنِ مفهوم امر واقع لكان درآثار ديويدلينچ و رمان بوف كور، نشان دادن اين امر است كه خلأ دروني و حفره‌ي مركزي جهان شكننده فانتزي با فروپاشي آن آشكار مي‌گردد و اين امر يك غياب تهديدكننده در جهان مدرن به‌شمارمي‌رود.

David Lynch, the contemporary American filmmaker, distances himself from the main trend of Hollywood and questions it. In so doing, he challenges the American lifestyle after World War II and on a larger scale, criticizes the modern world. He targets the psyche of the modern humankind and demonstrates that in the world of commodification, dreams are also nothing but commodities. The study of the works of Lynch, as one of the revivers of surrealism in cinema, is of grave importance as he addresses the impact of Hollywood fantasies on the psyche and worldview of the modern humankind. This paper compares Lynch’s surrealist narrative with Sadegh Hedayat’s narrative in The Blind Owl in the light of a psychoanalytic framework and the theories of Jacques Lacan, who was himself deeply impacted by the surrealist thought. This study traces the Lacanian concept of the Real in these two works and show that the central gap and the internal vacuum in the fragile world of fantasy become manifest only when they collapse, and this is a threatening absence in the modern world.