گزينش لاين هاي نوتركيب پرمحصول و برتر نسل F11 برنج با استفاده از روش گزينش شاخصي

مهم ترين هدف اصلاحي در بيش تر گياهان زراعي، افزايش عملكرد دانه است، با اين حال ماهيت ژنتيكي پيچيده عملكرد و تاثيرپذيري آن از صفات ديگر موجب مي شود كه گزينش مستقيم بر مبناي عملكرد دانه چندان موفقيت آميز نباشد. از اين رو، لازم است صفات ديگري با توارث ساده تر و وراثت پذيري بالاتر از عملكرد به عنوان معيارهاي گزينشي معرفي شوند تا گزينش غيرمستقيم بر مبناي آن ها در نهايت بتواند موجب بهبود عملكرد دانه در جمعيت مورد مطالعه شود. هدف از اين تحقيق، شناسايي و معرفي معيارهاي گزينش مناسب به منظور اصلاح عملكرد دانه در يك جمعيت نسل F11 برنج با استفاده از شاخص گزينش پايه بود. مواد گياهي تحقيق، 141 لاين نوتركيب نسل F11 حاصل از تلاقي دو رقم برنج ايراني سپيدرود و غريب بودند كه در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه گيلان در سال 1397 كشت شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد روز تا 50 درصد گلدهي، تعداد روز تا رسيدگي، ارتفاع بوته، تعداد پنجه و تعداد خوشه در بوته، طول خوشه، تعداد دانه پر، پوك و تعداد كل دانه در خوشه، درصد باروري خوشه، وزن هزار دانه، طول، عرض و شكل دانه و عملكرد دانه بود. نتايج تجزيه عليت فنوتيپي و ژنوتيپي نشان داد كه صفات تعــداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و وزن هزار دانه داراي بيش ترين اثر مستقيم مثبت و معني دار بر عملكرد دانه بودند. بررسي شاخص هاي انتخاب پايه و مقايسه آن ها بر مبناي معيارهاي مختلف ارزيابي شده، به ويژه ميزان پيشرفت ژنتيكي هر يك از صفات و سودمندي نسبي گزينش بر مبناي شاخص در مقايسه با گزينش مستقيم بر مبناي عملكرد دانه، نشان داد كه استفاده از شاخص هاي گزينش پايه بر مبناي ضرايب همبستگي فنوتيپي و ژنوتيپي معني دار با عملكرد دانه و نيز ضرايب عليت صفات تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه و وزن هزار دانه، مطلوب ترين شاخص ها جهت گزينش لاين هاي پرمحصول در جمعيت نسل F11 مورد مطالعه بودند.