ارزيابي اثربخشي طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليكاري بر توسعه مكانيزاسيون زراعت برنج در استان گيلان (مطالعه موردي شهرستان املش)

تجهيز و نوسازي اراضي شاليكاري از اقدامات زيربنايي مهم در جهت تدارك زيرساخت­هاي زراعت مكانيزه برنج است. در اين راستا، به­منظور ارزيابي اثربخشي طرح تجهيز و نوسازي اراضي شاليكاري بر توسعه كشت مكانيزه برنج، پژوهشي به روش پيمايشي در شهرستان املش در شرق استان گيلان انجام شد. بر اين اساس، حجم نمونه با استفاده از جدول حداقل حجم نمونه بارتلت براي دو گروه از شاليكاران داراي اراضي شاليكاري تجهيزنشده و تجهيزشده، به­ترتيب 105 و 160 نفر تعيين و نمونه­هاي تحقيق با استفاده از روش نمونه­گيري طبقه­اي چندمرحله­اي انتخاب شدند. پرسش­نامه محقق­ساخته به­عنوان ابزار گردآوري داده­ها طراحي و مورد استفاده قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه درجه مكانيزاسيون عمليات كاشت و برداشت برنج در اراضي تجهيزشده در مقايسه با اراضي تجهيزنشده، در هر سه گروه اراضي كوچك (كم­تر از نيم هكتار)، متوسط (نيم تا يك هكتار) و بزرگ (بيش از يك هكتار) بيش­تر بود. تنها درجه مكانيزاسيون عمليات وجين مكانيكي در شاليزارهاي بزرگ تجهيزشده 29/10 درصد و در ساير موارد صفر بود. در ميان عمليات زراعي در اراضي تجهيزشده، بالاترين درجه مكانيزاسيون بعد از خاك­ورزي (100 درصد) مربوط به برداشت برنج (43/56، 53/73 و 62/72 درصد به­ترتيب براي شاليزارهاي كوچك، متوسط و بزرگ) بود. بيش­ترين سهم ظرفيت مكانيزاسيون كل در اراضي تجهيزنشده را عمليات خاك‌ورزي و در اراضي تجهيزشده، عمليات برداشت به­خود اختصاص دادند. بنابراين، صرف‌نظر از پايين­بودن درجه مكانيزاسيون عمليات وجين مكانيكي، درجه مكانيزاسيون ساير عمليات زراعي كشت برنج در اراضي تجهيزشده در منطقه مورد مطالعه در وضعيت مناسبي قرار داشت. از اين­رو، ضروري است سازمان جهاد كشاورزي استان گيلان با بكاربستن راه­كارهاي كاربردي، درجه مكانيزاسيون عمليات وجين و نشا­ي مكانيكي برنج در منطقه املش گيلان را نيز ارتقا دهد. همچنين، به­منظور بهبود ظرفيت مكانيزاسيون در اراضي شاليكاري تجهيزشده، پيشنهاد مي­شود كارشناسي دقيق اندازه ماشين‌هاي كشاورزي مورد نياز به­ويژه ماشين­هاي برداشت برنج مورد توجه ويژه قرار گيرد تا به اين ترتيب، ظرفيت مكانيزاسيون تا حد ممكن كاهش يابد.