بررسي پارامترهاي ژنتيكي عملكرد و اجزا عملكرد ژنوتيپ‌هاي مختلف نخود با استفاده از مدل‌هاي مكاني

برنامه‌هاي بهنژادي عمدتا بر پايه ارزيابي و انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر بر اساس برآوردهاي دقيق پارامترهاي ژنتيكي است. اين تحقيق به منظور بررسي خصوصيات عملكرد و اجزاء عملكرد 64 ژنوتيپ نخود در شرايط آبي و ديم در شهرستان خرم آباد اجرا شد. آزمايش در سال 97-1396 در قالب طرح لاتيس مربع در دو تكرار براي هر شرايط اجرا شد. به دليل بارندگي فصلي بين شرايط ديم و آبي و همچنين اثر متقابل ژنوتيپ در محيط در اكثر صفات معني‌دار اختلاف معني‌دار آماري مشاهده نشد. لذا داده‌هاي شرايط ديم نيز به عنوان تكرارهايي از محيط نرمال براي صفات مختلف در نظر گرفته شدند و تمامي صفات به صورت يك آزمايش تجزيه شدند. در تجزيه واريانس داده‌ها براي حذف ناهمگني طرح لاتيس مربع درشرايط مزرعه، از مدل‌هاي مكاني براي بهينه سازي مدل خطي لاتيس مربع استفاده شد. در نهايت مدل نزديكترين همسايه به عنوان برترين مدل بر اساس مزيت نسبي و همچنين آماره 2RLL-انتخاب شد. نتايج تجزيه و تحليل حاصل از مدل نزديكترين همسايه نشان داد كه بين تمامي صفات اختلاف معني‌دار وجود داشته و صفات از واريانس ژنتيكي و وراثت‌پذيري عمومي قابل قبولي برخوردار بودند. اكثر صفات داراي دامنه وراثت‌پذيري عمومي متوسط تا بالايي بودند و وراثت‌پذيري عملكرد دانه 0.57 بود. براي عملكرد دانه با شدت گزينش 10% از ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه، برآورد بهره ژنتيكي مورد انتظار نسبت به ميانگين كل صفت 14% بود. لذا مي‌توان از اين بهره ژنتيكي براي پيشرفت بهنژادي اين صفت استفاده كرد. همچنين ژنوتيپ‌هاي FLIP09-229C S00794(30 KR)- 13/FLIP، X03TH134-88K15، Bivanij، SELS.P.L.K19-87 و X04TH149/S00547//FLIP98-233C به ترتيب در مدل نزديكترين همسايه، برترين رتبه‌هاي عملكرد دانه را به خود اختصاص دادند.