نظريۀ خطابات قانوني و نقش آن در فقه اجتماعي

فقه شيعه تا قبل از سده اخير به رغم ژرف نگري در حوزه هاي مختلف، در مقايسه با فقه عامه همواره به دور از مناصب اجتماعي بوده و در حاشيه زندگي سياسي و اجتماعي جامعه رشد كرده است. اين امر در صورتي كه از حيث تأثيرات جامعه شناختي در ماهيت علوم مورد دقت قرار گيرد، مبين اين واقعيت است كه فقه شيعه ماهيتي اساساً فردي و جزءنگر دارد. علاوه بر جنبه هاي بيروني موجِّه اين نكته، دانش فقه در جنبه هاي دروني خود، مرحله شناخت حكم و موضوع و سپس تطبيق احكام بر موضوعات مبتني بر منطق جزءنگري را شامل مي شود كه حاصل ريشه هاي اصولي و فلسفي اين دانش مطابق منطق ارسطويي است. نگارندگان در اين مقاله ضمن تبيين فردي انگاري فقهي مورد ادعا، معتقدند نظريۀ خطابات قانوني به هيچ يك از اشكالات وارده بر نظريه انحلالي خطابات گرفتار نيست و از اين رهگذر مي تواند مبنايي براي ارائه يك نظام فقهي در حوزه فقه اجتماعي باشد.