بررسي الگوهاي همديدي آلودگي‌هاي شديد هوا، در لايه وردسپهر زيرين كلان‌شهر تهران

آلودگي هوا امروزه يك مشكل اساسي در كلان‌شهر تهران محسوب مي­شود. هدف اين تحقيق معرفي الگوهاي همديدي پر تكرار و شايع در بروز آلودگي‌هاي شديد و بحراني شهر تهران است. براي اين منظور ابتدا داده­هاي مربوط به آلودگي هوا در بازه زماني (2017-2007) دريافت و سپس براساس شاخص AQI روزهاي خطرناك در هر يك از ايستگاه‌هاي سنجش آلودگي شناسايي گرديد. در ادامه از داده‌هاي بازتحليل پايگاه NCEP/NCAR با قدرت تفكيك افقي 2.5 در 2.5 درجه براي ترازهاي 1000،925،850 و 700 هكتوپاسكال دريافت شد. پس از ترسيم نقشه‌هاي همديدي ترازهاي فوق، الگوهاي همديدي غالب و پرتكرار شناسايي شد. در طول دوره آماري 157 روز همراه با آلودگي شديد و خطرناك شناسايي گرديد. از ميان آلاينده‌ها تأثيرگذار بر روي شهر تهران بيش‌ترين ميزان تأثيرگذاري آلاينده‌ها مربوط به آلاينده‌هاي PM10،PM5.2 و NO2 مي‌باشد. در مجموع 5 الگوهاي همديدي آلودگي شديد شناسايي گرديد. الگوي پرفشارهاي مهاجر، پرفشار سيبري، الگوي تركيبي پرفشار سيبري و پرفشار عربستان و كم فشار پاكستان. سه الگو از پنج الگوي فوق بيش‌ترين تكرار را داشتند. در يك الگو كه عموماً در دوره گرم سال رخ مي‌دهد، كم فشار پاكستان مهم‌ترين نقش را در ايجاد بادهاي شديد در بيابان‌هاي اطراف تهران داشته و بيش‌ترين آلاينده‌ها در اين‌گونه آلودگي‌ها ذرات ريزگرد PM 10 و PM 2.5 مي‌باشد. الگوي دوم مرتبط با آلودگي‌هاي دوره سرد سال مي‌باشد. در اين الگو پرفشار سيبري در لايه زيرين وردسپهر با فرارفت سرد عامل اصلي پايداري و انباشت آلاينده‌ها و در ترازهاي بالاتر پشته‌اي از پرفشار عربستان باعث تشديد پايداري و ماندگاري شرايط جوي است. در الگوي غالب سوم پرفشار عربستان و زبانه آن در تمام لايه‌هاي جوي سبب پايداري خيلي شديد و ماندگاري آلودگي و پايداري هوا مي‌شود. در اين الگو به دليل ماهيت ديناميكي سامانه عليرغم پايداري، دماي هوا به تدريج افزايش يافته و شرايطي كاملاً متفاوت از شرايط فصلي حاكم مي‌شود.