مدل‌سازي مسيرهاي آتش در اكوتون‌هاي جنگل-علفزار در پارك ملي گلستان

مدل‌سازي رفتار آتش مي تواند درك ارتباطات بين آتش و محيط زيست آن شامل آب و هوا، توپوگرافي و تيپ هاي پوشش گياهي موجود در سطح يك توده تا سيماي سرزمين را ساده كند و به مديران براي بازسازي يا حفظ نقش طبيعي آتش كمك كند. در اين مطالعه از الگوريتم حداقل زمان حركت (MTT) در مدل گسترش آتش FlamMap براي بررسي مسيرهاي اصلي رشد آتش و نيز احتمال سوختن به عنوان يك سنجه ريسك آتش در پارك ملي گلستان در شمال شرق ايران بر اساس شرايط آب و هوا و رخداد آتش مشاهده شده در دوره مطالعه (1399-1379) استفاده شد. اين پارك ملي يك زون انتقالي بين دو اقليم متفاوت يعني نيمه مرطوب و معتدل (غرب و جنوب غربي) و سرد خشك (شرق و جنوب شرقي) است و پوشش گياهي آن به‌طور عمده از رويش هاي هيركاني (جنگل) و ايرانوتوراني (علفزار) و اكوتون آن‌ها تشكيل شده است. با توجه به خروجي شبيه سازي مسيرهاي اصلي گسترش آتش در پارك، بردارهاي MTT از مواد سوختني علفي خشك تر در بخش هاي جنوبي و شرقي عبور مي كنند. اين بردارها با حركت از بخش هاي جنوبي و تقريباً با رسيدن به بخش مركزي پارك به دو بردار اصلي به طرف جهت هاي شرقي و شمالي تقسيم مي شود. مسيرهاي مهم گسترش آتش با آزمون كاي اسكوئر در سطح (P 0/05) تعيين شدند. كه ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ در ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻮاد ﺳﻮﺧﺘﻨﯽ ﻋﻠﻔﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً دوﺳﻮم آنﻫﺎ ﻧﯿﺰ در اﮐﻮﺗﻮن ﺟﻨﮕﻞ ﻋﻠﻔﺰار ﭘﺮاﮐﻨﺶ دارﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﻘﺸﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺑﺮآورد ﺷﺪه روﻧﺪﻫﺎي ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺼـﯽ را در ﭘﺎرك ﻣﻠﯽ ﻧﺸﺎن داد. ﺑﺮ اﺳﺎس اﯾﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﻮﺧﺘﻦ در ﻋﻠﻔﺰارﻫﺎ و اﮐﻮﺗﻮن در ﺑﺨﺶ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﭘﺎرك در داﻣﻨﻪ ارﺗﻔﺎﻋﯽ 1500-2000 ﻣﺘﺮي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ. ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺮﮐﺰي رو ﺑﻪ ﻏـﺮب و ﺟﻨـﻮب ﭘـﺎرك ﺗﺎبآوري ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﺗﺶﺳﻮزي ﺣﺘﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ آب و ﻫﻮاي ﺷﺪﯾﺪ آﺗـﺶ دارﻧـﺪ. در اﯾـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اﮐﻮﺗﻮن ﺟﻨﮕﻞ-ﻋﻠﻔﺰار ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﯾﮏ اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻃﺒﯿﻌﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻨﺘـﺮل ارﺗﺒﺎﻃـﺎت رﻓﺘﺎر آﺗﺶ و ﻣﻮزاﺋﯿﮏ ﻣﺎده ﺳﻮﺧﺘﻨﯽ در ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺎبآوري در اﯾﻦ ﺳﯿﻤﺎي ﺳـﺮزﻣﯿﻦ ﻣـﯽﺗـﻮان اﻗـﺪام ﻧﻤﻮد. ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮﯾﺪورﻫﺎي اﺻﻠﯽ آﺗﺶ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮان اراﺿﯽ در ﭘـﯿﺶﺑﯿﻨـﯽ و ﺗﻨﻈـﯿﻢ ﭘﻮﯾﺎﯾﯽﻫﺎي زﻣﺎﻧﯽ و ﻣﮑﺎﻧﯽ رژﯾﻢﻫﺎي آﺗﺶ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ.