كاركرد نمادين وحوش درنده در دربار صفوي بر ميناي نگارگري صفوي

صفويان، توأم با اسلام گرايي، با هدف بازسازي هويت ايراني، به احياي بخش بزرگي از جنبه هاي حكومت‎هاي ايراني و از آن جمله، دربار ايراني پرداختند و به تقليد از بارگاه‌هاي ايراني پيشين، توجه خاصي به مساله وحوش درنده نمودند. مورخان اين عصر، به دليل تمركز بر كليات مسايل سياسي نظامي، از گزارش دقيق اين بُعد از تشريفاتِ درگاه‎ غفلت ورزيده‎اند؛ و گزارش‏هاي اروپاييان حاضر در ايران نيز، در اين خصوص، نسبتا موجز است؛ اما نگارگر دوره صفوي با نگاه تيزبين خويش، تمامي اين كاربردها و كاركردها را در قالب ده‏ها نگاره ارزشمند، به يادگار گذاشته و جايگاه نمادين وحوش درنده را به زبان هنر شرح كرده است. هدف از اين پژوهش، شناسايي كاركرد نگاره هاي وحوش درنده در بارگاه‏هاي سلطنتي صفوي و بيان جايگاه نمادين اين جانوران در هنر نگارگري اين عهد است؛ بر اين اساس، داده‎هاي موجود در منابع تاريخ صفوي شامل آثار تاريخ‎نگاري و گزارش‏هاي سياحان اروپايي مورد كنكاش قرار گرفته و نتايج به دست آمده با نگاره‎هاي صفوي موجود در نسخ خطي بر جاي مانده از آن عهد، به ويژه، نمونه‏هايي از نسخ شاهنامۀ فردوسي و خمسۀ نظامي و برخي از مرقّعات تطبيق داده شده است. طبق يافته‎ها و نتايج اين پژوهش، به زنجير كشيدن و نگه داري وحوش درنده و در رأس آن شير و پلنگ در درگاه‎هاي حكومتي آن دوران، نمادي از قدرت و عظمت حكومت محسوب مي‎‏شد؛ اين كاركرد نمادين هم در دربار صفوي جريان داشت و هم در نگاره‏هاي اين عهد، به‌وضوح، ترسيم گشته است. مساله شكار درندگان در بارگاه صفوي، علاوه بر كاركرد تفريحي، ارضاكننده حس قدرت‏طلبي و عظمت‎خواهي شاه بود. نگارگر صفوي در نگاره‎هاي شكارگاه، شخص شاه را به واسطه نوع پوشش و ترسيم در مركز نگاره، مشخص نموده‎ و قدرت نمادين او را در مبارزه با وحوش درنده‎اي چون شير و پلنگ نمايش داده است. اين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي است.