بررسي ارتباط بين سطح كشت و عملكرد كلزا (Brassica napus L.) در دهستان‌هاي بخش كدكن تربت‌ حيدريه

در سال‌هاي اخير توسعه كشت كلزا به دليل خصوصيات مطلوب و نياز به خودكفايي روغن مورد توجه سياست‌گزاران بخش كشاورزي قرار گرفته است. تحقيق حاضر به منظور ارزيابي و تحليل كشت و عملكرد كلزا در بخش كدكن تربت‌حيدريه انجام شد. بدين منظور داده‌هاي سطوح برداشت، تعداد بهره‌برداران و عملكرد‌هاي كلزا طي چهار سال از سال زراعي 1395-1394 تا 1398-1397 مورد بررسي قرار گرفت. سطح برداشت در سال‌هاي 1395، 1396، 1397 و 1398 به ترتيب 20.3، 28.3، 26 و 22.15 هكتار بود. همچنين ميانگين وزني عملكرد مزارع كلزا بخش كدكن در طي سال‌هاي مذكور به ترتيب 2.5، 3.4، 3.8 و 4 تن در هكتار بود. همبستگي داده‌هاي سطح برداشت و عملكرد 28 مزرعه كلزاي بخش كدكن تربت حيدريه با دو مدل خطي و سيگموئيدي 3پارامتري برازش داده شد. مدل سيگموئيدي 3پارامتري به دليل ضريب همبستگي بيشتر (**0.65 =R) و مجذور ميانگين مربعات خطاي (0.85=RMSE) پايين‌تر از دقت بالاتري نسبت به مدل خطي برخوردار بود. بر اساس مدل سيگموئيدي هر چه كلزاكار از سطح كشت بيشتري برخوردار باشد، عملكرد افزايش يافته و سپس روند ثابتي خواهد داشت. ميزان توليد 15 كلزاكار بخش كدكن در طي چهار سال 335 تن بود. در سال‌هاي 1395، 1396 و 1397 عملكرد كلزا روند افزايشي داشت، كه به دليل افزايش دانش و مهارت كلزاكاران، استفاده از روش‌هاي نوين آبياري (مانند آبياري تيپ)، استفاده از دستگاه ريزدانه‌كار و تغذيه مناسب گياهي بوده است. جهت توسعه كشت كلزا در بين كشاورزان بخش كدكن برنامه‌هايي مانند افزايش قيمت خريد تضميني، تامين به موقع بذر، افزايش سياست‌هاي تشويقي، توسعه دستگاه‌هاي كارنده كلزا مانند ريزدانه‌كارها، تجهيز كمباين‌ها به هد مخصوص برداشت كلزا، توسعه آبياري تيپ و ساير روش‌هاي نوين آبياري، توسعه كشت نشائي كلزا، توسعه طرح‌هاي يكجا كشتي، ايجاد مراكز خريد و جمع آوري كلزا از كشاورزان، توسعه برنامه‌هاي آموزشي ترويجي كلزا تعداد و زمان آبياري‌ها و زمان برداشت پيشنهاد مي‌شود. همچنين توصيه مي‌شود مديران بخش كشاورزي و مروجان پهنه هاي توليدي براي كاهش هزينه‌ها و دست‌يابي به بازده اقتصادي و عملكرد بيشتر، كشاورزان عمده مالك را جهت توسعه كشت كلزا ترغيب كنند.