ارزيابي تاثيرتراكم بوته، پوشش گياهي و سايه‌اندازي برتعديل دماي خاك و عملكرد زعفران (Crocus sativus L.)

به‌منظور بررسي اثر پوشش‌گياهي و سايه اندازي بر عملكرد زعفران (Crocus sativus L.) آزمايشي به‌صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گناباد براي دو سال زراعي98- 1397 و 99- 1398 اجراء شد. آزمايش شامل فاكتور اصلي، تراكم بنه در چهار سطح (90،60 ،120 و 150 بنه در متر مربع) و  فاكتور فرعي مديريت بقاياي گياهي و سايه‌اندازي در چهار سطح (حذف بقاياي زعفران در پايان فصل رشد به عنوان (شاهد)، حضور بقاياي زعفران در پايان فصل رشد، (شاهد) + استفاده از كلش جو به ميزان 2 تن در هكتار و در نهايت (شاهد) + استفاده از سايه‌بان) بود. با توجه به ماهيت فاكتور فرعي، داده‌هاي فصل دوم رشد مورد اندازه‌گيري و آناليز قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه تراكم و مديريت پوشش اثر معني‌داري (p ≤0.01) بر ويژگي‌هاي رويشي زعفران (تعداد، طول و سطح برگ) داشته اما تأثير تراكم و اثر متقابل تراكم× پوشش بر اين صفات معني‌دار نبود. همچنين نتايج تجزيه واريانس صفات اندازه‌گيري شده مرتبط با عملكرد نيز حاكي از تأثير معني‌دار (p ≤0.01)  تراكم بنه، مديريت پوشش و اثر متقابل تراكم بنه × نوع پوشش بر تعداد، وزن گل و عملكرد اقتصادي كلاله بود. به‌نحوي كه بيشترين مقدار عملكرد خشك كلاله و وزن تر گل به‌ترتيب با مقادير 5.16 و 411 (كيلوگرم در هكتار) از تيمار تراكم 150بنه در متر مربع و  مديريت  استفاده از پوشش كلش غلات و كمترين اين صفات به‌ترتيب با مقادير 2.2 و 200 (كيلوگرم در هكتار) از تيمار تراكم 60 بنه در متر مربع و پوشش شاهد حاصل شد. بررسي آناليز رگرسيون گام به گام براي متغيرهاي مرتبط با عملكرد اقتصادي زعفران نشان داد كه تعداد گل در واحد سطح به ‌تنهايي توانست 90.59 درصد از تغييرات عملكرد اقتصادي زعفران را تبيين نمايند. با توجه به تأثير مثبت استفاده از پوشش‌ بر تعديل درجه‌حرارت خاك در مقايسه با حداكثر دماي روزانه هوا حداقل (7 درصد) و هم زمان شدن اثرات مثبت اين شيوه از مديريت زراعي با مرحله گل‌انگيزي در زعفران به نظر مي‌رسد كه توصيه كاربردي استفاده از انواع پوشش بويژه كلش غلات با توجه به هزينه كمتر آن در مقايسه با سايه‌بان و همچنين دسترسي سهل‌تر براي پوشش مزارع زعفران همزمان با شروع فصل گرما مي‌تواند در جهت پايداري و افزايش عملكرد زعفران مورد توجه باشد.