بررسي نقادانة تقريرات حكيم سبزواري از برهان صديقين و برخي برداشتهاي متأخر از آنها

A Critical Study of Ḥakīm Sabziwārī’s Readings of the Argument of the Righteous and Later Interpretations of his Views

حكيم سبزواري در كوشش براي ارائة تقريرهايي از برهان صديقين كه از تقريرهاي پيشين مستحكمتر و در عين‌حال داراي مقدماتي كمتر باشد، سه تقرير عمده بدست داده كه از اين سه، دو تقرير را ميتوان از نوآوريهاي فلسفي وي بشمار آورد. اين تقريرها ـ كه مورد توجه و تدقيق محققان پس از وي قرار گرفته و الهامبخش كساني چون علامه طباطبايي در ارائة تقريراتي پيشرفته‌تر گرديده ـ در گشودن افقهايي جديد فراروي اين بحث فلسفي پيشرو بوده‌اند و از اين نظر، از نقاط عطف در سير تكاملي برهان صديقين محسوب ميشوند. اين امر، بررسي نقادانة تقريرهاي يادشده و نيز برداشتهايي كه از آنها صورت گرفته را ضروري ميسازد. مقالة حاضر، در اين راستا، به گزارش و تحليل و نقد تقريرهاي سبزواري و تأمل در نكات و اشكالاتي كه در برداشتهاي معاصر از اين تقريرها مطرح شده، پرداخته است.

In an attempt to provide some stronger interpretations of the argument of the righteous which were based on fewer premises, Ḥakīm Sabziwārī presented three main interpretations, two of which can be considered to be among his philosophical innovations. These interpretations attracted great attention from later researchers and inspired some thinkers, such as ‘Allāmah Ṭabāṭabā’ī to present some more advanced interpretations. At the same time, as pioneers, they opened some new horizons before this philosophical discussion and, hence, functioned as turning points in the development of the argument of the righteous. Accordingly, it is necessary to critically examine the mentioned interpretations as well as later thinkers’ interpretations of these interpretations. The present study reports and critically analyzes Sabziwārī’s interpretations and deliberates over the specific points and problems of recent readings of his interpretations.