نگرشي بر عناصر هويت‌بخش باغستان سنتي شهر قزوين از منظر ميراث كشاورزي

باغستان‌ سنتي شهر قزوين نشانه‌اي از تعامل مردم با محيط طبيعي خود در طول تاريخ و تبديل موانع زيستي ازجمله سرما يا گرماي شديد و سيل، به فرصت هاي ارزشمند براي شكل‌گيري حلقه باغ‌هاي كشاورزي به دور شهر و كشت و كار به روش بومي است. باغستان‌ سنتي قزوين كه عمر آن را تا 1400 سال مي‌دانند يكي از نمونه‌هاي بهره‌گيري بهينه از طبيعت است. احداث باغستان‌ سنتي پيرامون شهر قزوين نشان مي‌دهد كه انسان آن روز روش زندگي مسالمت‌آميز با طبيعت را بيش از هر زمان ديگر به‌خوبي مي‌دانسته و توسعه پايدار را هرچند با روندي كند دنبال نموده است. تحقيق حاضر بر آن است تا عناصر هويت‌بخش ميراث باغستان سنتي را مورد بررسي قرار دهد. روش پژوهش در شناخت عناصر هويت‌بخش مبتني بر فرآيند تفسيري تاريخي بوده و بر اين اساس عناصر كالبدي و عرفي در مجموعه باغستان مورد تحليل قرار گرفته است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد در وضعيت حاضر بهره‌برداري از باغستان سنتي بخش عمده‌اي از عناصر هويت‌بخش از بين رفته و يا در وضعيت كنوني با پيشرفت تكنولوژي؛ ناكارآمد جلوه مي‌نمايد. ليكن نكته حائز اهميت آن است كه عرف‌ها و سنت‌هاي ايجاد شده در مجموعه باغستان‌ها مي‌تواند به‌عنوان الگوي موفقي به‌منظور كاهش منازعات اجتماعي و الگوي فعاليت مشاركتي مورد استفاده قرار گيرد. به عبارتي مزيت باغستان‌ سنتي نه تنها با عملكرد اصلي باغ (به‌عنوان منشأ توليدات باغي)، بلكه به‌عنوان محيط كار و فعاليت‌هاي مشاركتي و روش كم‌هزينه مديريت سيلاب و نحوه مديريت يكپارچه منابع آب و خاك مي تواند دليل محكمي براي حفاظت باغستان در دوران معاصر باشد.