ارزيابي سطح آلودگي، ريسك غيرسرطان‌زايي و سرطان‌زايي فلزات سنگين بر سلامت انسان در خاك هاي سطحي مناطق صنعتي اراك، ايران

زمينه و هدف: آلودگي فلزات سنگين خاك‌هاي سطحي به يك نگراني جدي تبديل شده است. اين مطالعه با هدف ارزيابي پتانسيل خطرپذيري آلودگي فلزات سنگين بر سلامت انسان در خاك هاي سطحي مناطق صنعتي اراك، مركز استان مركزي واقع در غرب ايران انجام شد.روش بررسي: 235 نمونه خاك سطحي از عمق cm 0-5 جمع‌آوري شد. غلظت فلزات سرب، كادميم، نيكل، روي، مس و آرسنيك به روش هضم با اسيد نيتريك N 4 عصاره‌گيري شد. سطح آلودگي خاك‌هاي منطقه با استفاده از شاخص زمين انباشتگي و فاكتور غني‌شدگي اندازه‌گيري گرديد. براي ارزيابي خطرپذيري سلامت فلزات سنگين از مدل ارائه شده توسط سازمان حفاظت محيط زيست آمريكا استفاده شد.يافته‌ها: ميانگين غلظت سرب، كادميم، آرسنيك، مس، نيكل و روي به‌ترتيب 37/88، 1/17، 151/78، 13/48، 92/98 و mg/kg 104/04 بود. مقادير فاكتور غني‌شدگي محاسبه شده براي نمونه‌هاي خاك از بدون غني‌شدگي تا غني‌شدگي قابل توجه متغير بود. ميانگين شاخص زمين انباشتگي براي سرب، كادميم، مس، نيكل، روي و آرسنيك به‌ترتيب 0/37، 1/59، 2/53، 0/48، 0/63-و 2/9 به‌دست آمد. خطر غير سرطاني (HQ) براي كودكان و بزرگسالان در مسير بلع بيشتر از جذب پوستي و تنفس بود. شاخص خطر تجمعي غير سرطاني (HI) براي همه فلزات سنگين مورد مطالعه به جز آرسنيك كمتر از سطح ايمن (1 ≥HI) بود. بيشترين مقدار خطر سرطاني (CR) نيز مربوط به آرسنيك و گروه سني كودكان با مقدار 4^-10 × 2/37در مسير بلع بود.نتيجه‌گيري: خطر سرطاني (CR) آرسنيك در كودكان و بزرگسالان بيشتر از 4^-10 × 1 است كه نشان‌دهنده خطرپذيري غير قابل قبول است.