تبيينِ «كثرت‌گرايي فرهنگي» در پرتو فلسفۀ فرهنگ هردر

Cultural Pluralism' in the light of Herder's Philosophy of Culture

هرچند فلسفۀ فرهنگ، در معناي مشخصِ آن، شاخه‌اي نوپا و ميان‌رشته‌اي است كه مستقلاً از اواخر قرن بيستم در آلمان مطرح شد و بسط يافت، اما مفسران نخستين انديشه‌هاي فلسفي دربارۀ فرهنگ در معناي مدرن آن را به يوهان گُتفريد فُن هردر (1744-1803) نسبت مي‌دهند كه آثارش الهام‌بخش فرهنگ‌پژوهان پس از او بوده است. يكي از مهمترين ميراث‌هاي هردر، «كثرت‌گرايي فرهنگي» است. او اين كثرت‌گرايي را به عنوان ابزاري عليه تماميت‌خواهيِ خودبرتربين و استعمارگرِ حاكم بر روشنگري به كار گرفت و نه تنها به برتري فرهنگ اروپايي بر ساير فرهنگ‌ها باور نداشت، بلكه تعريف و درك نويني از فرهنگ را مطرح كرد كه بر اساس آن مي‌شد از فرهنگ‌هاي ساير بخش‌هاي جهان، به ويژه فرهنگ‌هاي شرقي دفاع كرد. مقالۀ حاضر با هدف تبيين ايدۀ «كثرت‌گرايي فرهنگي» نزد هردر، خواهد كوشيد تا اين ايده را ذيل سه زيرعنوان كليدي «تكينگيِ فرهنگي»، «داوريِ دروني» و «مفهومِ نيرو» ساماندهي و تبيين نمايد و امكانات آن را براي مقابله با تصور تماميت‌خواهانۀ اروپامحور يا همان «اروپامحوريِ فرهنگي» نشان دهد. نهايتاً به كمك تحليلِ كاركردِ مفهوم «نيرو» نزد هردر، بخش مختصري به بحث از اتهام نسبي‌گرايي عليه «كثرت‌گرايي فرهنگي» اختصاص خواهد يافت.

Although “Philosophy of Culture” is commonly taken to refer to a rather new and interdisciplinary branch that has been developed in Germany since late twentieth century, one can trace the first philosophical ideas about culture, in the modern sense of the term, back to Johann Gottfried von Herder (1744-1803). In this context, one of Herder's most important legacies (or lasting contributions) is "cultural pluralism,” which he utilized as a tool against the colonial totalitarianism of Enlightenment. Herder was critical of the commonly held belief in the superiority of European culture over other cultures, and introduced a new definition and understanding of culture that could potentially be used to defend the cultures of other parts of the world, especially Eastern cultures. With the aim of explaining Herder’s concept of "cultural pluralism," the present article will organize and explain this concept under three key sub-headings of "cultural singularity", "internal judgment," and “concept of force.” It will analyze its opposition to "cultural Europeanism" and demonstrate its possibilities for confronting the European-centric concept of totalitarianism. Finally, a brief section will be devoted to the discussion of the charge of relativism against Herder’s "cultural pluralism”.