بررسي نسبيت اخلاق از منظر آيات قرآن

در اديان الهي ازجمله دين اسلام و آموزه‌هاي آن به‌ويژه قرآن كريم، به اخلاق و مؤلفه‎هاي آن به‌صورت ويژه توجه كرده‌اند. مطالعه اديان الهي ازجمله دين مبين اسلام، گوياي نقش اخلاق در عرصه‌هاي مختلف زندگي بشري است. يكي از مسائل بسيار مهم كه محل بحث آن در علم اخلاق نمي‌باشد بلكه در علم ديگري به نام فلسفه اخلاق مطرح مي‌شود و به‌اصطلاح از مبادي تصديقي علم اخلاق بوده، مسئله اطلاق و نسبيت گزاره‌هاي اخلاقي است. فراتر از طرح رويكردها و ديدگاه‌ها، نتايج و پيامدهاي مهم نظري و عملي اين مسئله بوده كه از جمله انديشۀ نسبيت‌گروي در اخلاق، پيامدهاي ناگواري را به‌ دنبال داشته است. ظهور برخي بحران‎هاي اخلاقي در ميان برخي جوامع بشري بر اساس رواج اين انديشه است. فروكاهيده‌شدن اخلاق در عصر حاضر و آن در حد تمايلات و سلايق، توافقات و قراردادهاي فردي يا جمعي، موجب التزام به ديدگاه نسبيت‌گرايي اخلاقي شده است. از جمله آثار زيان‌بار پذيرش اين انديشه در جوامع اسلامي، عصري و نسبي‌بودن گزاره‌هاي ديني (گزاره‌هاي اخلاقي) و نفي جاودانگي، كمال و خاتميت دين اسلام خواهد بود. بر اساس اين رهيافت، واكاوي اثبات نظريه مطلق‌گرايي از منظر نصوص ديني و عمدتاً آيات قرآني اهميت و ضرورت مضاعفي پيدا مي‌كند. اين مسئله با رويكرد قرآني، تاكنون مورد پژوهش انديشمندان علوم قرآني و مفسران اعم از عامه و خاصه، به‌صورت مستقل قرار نگرفته است؛ البته برخي مفسران با توجه به برخي آيات، در اين مسئله ورود نموده و نظرهاي متفاوتي نيز ابراز داشته‌اند؛ اما با بررسي در منابع و متون تفسيري مختلف به اين نتيجه رسيده مي‌شود كه اكثر مفسران قديم و جديد به اين مسئله مهم ورود پيدا نكرده‌اند. در اين جستار، بر اساس برخي آيات قرآني و طرح ديدگاه برخي مفسران، به‌ اثبات ديدگاه «مطلق‌گرايي حداقلي در اخلاق» پرداخته مي‌شود.