بررسي اثر تنش شوري مربوط به نمك هاي مختلف موجود در خاك‌هاي ايران بر برخي پاسخ‌هاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گياه دارويي اسپند(Peganum harmala L.)

گياه اسپند (Peganum harmala L.) به عنوان گياه مقدسي است كه خواص دارويي آن در نسخ و متون قديمي طب سنتي مورد توجه بوده است. اينكه آيا اين گياه متحمل به شوري بوده و نسبت به نمك هاي موجود در خاك هاي ايران چه واكنشي دارد پرسش هايي است كه در اين پژوهش مورد بررسي قرارگرفته است. به اين منظور ابتدا از مناطق مختلف يكي از رويشگاه هاي آن در استان كرمان، نمونه برداري خاك انجام و پس از آناليز آن، چهار نمك كلريد سديم (NaCl)، سولفات سديم (Na2SO4)، كلريد منيزيم (MgCl2) و سولفات منيزيم (MgSO4) براي اين پژوهش انتخاب شد. تيمارها شامل سه سطح شوري 200، 250 و 300 ميلي مول در ليتر از چهار نمك فوق، شاهد (شوري صفر) بود. براي ارزيابي مقاومت اين گياه، برخي پارامترهاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي شامل غلظت رنگيزه هاي فتوسنتزي، ميزان فعاليت آنزيم كاتالاز، مقدار پرولين، مقدار پروتئين و كربوهيدرات محلول، در مرحله رويشي گياه اندازه گيري شد. داده هاي به دست آمده، نشان دهنده افزايش مقدار پرولين، مقدارپروتئين و فعاليت آنزيم كاتالاز در غلظت هاي بالاي هر چهار نمك بود. كلروفيل ها، با افزايش سطح شوري كاهش معني داري نشان دادند. مقدار كاروتنوئيد و مقدار كربوهيدرات محلول در تيمارهاي مختلف نتايج متفاوتي را بروز دادند. لذا در جمع‌بندي، با در نظرگرفتن پاسخ هاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي گياه در مقابل سطوح مختلف تنش شوري و قدرت زنده ماني آن ها، مي توان نتيجه گرفت كه گياه اسپند قادر به زيستن در خاك هاي شور واجد چهار نمك مورد آزمايش بوده و به شوري تا غلظت 300 ميلي مول در ليتر‌ از هر نمك مقاوم مي باشد. بنابراين كاشت آن در مناطق حاشيه كوير با شوري هاي متفاوت پيشنهاد مي شود.