ظرفيت‌هاي منظر در تحقق مفهوم مشاركت در طرح‌هاي شهري

در سال‌هاي اخير پروژه‌هاي زيادي در سطح شهرها اجرا شده است كه به دلايل زياد علي‌رغم توانايي‌هايشان، تأثير عمده‌اي در كيفيت محسوس شهر و داوري شهروندان از آن برجا نگذاشته‌‌اند و منظر شهري نابسامان امروز شهرها علي‌رغم تلاش‌هاي متوليان امر در افزايش كمي پروژه‌هاي آن، همچنان از بُعد كيفي و معنايي داراي مشكلاتي است كه باعث ايجاد نارضايتي در مردم مي‌شود. شايد بتوان گفت دليل اصلي اين مسئله، مديريت‌محور بودن و عدم حضور و مشاركت واقعي مردم در اين پروژه‌هاست. به‌نظر مي‌رسد هرچه پروژه‌هاي شهري به ‌عنوان «منظر» ديده شوند، باب مشاركت نيز بيشتر باز مي‌شود. رويكرد منظرين مي‌تواند تضمين مشاركت زيربنايي در پروژه‌هاي شهري باشد. بنابراين سؤال اصلي اين پژوهش اين است كه چه ظرفيت‌هاي اختصاصي در رويكرد منظر وجود دارد كه اين رويكرد را جهت تحقق مفهوم مشاركت مناسب‌ تلقي مي‌كند؟ هدف از اين پژوهش بررسي ارتباط نظري ميان مفهوم منظر به عنوان مفهومي وابسته به مخاطب و مفهوم مشاركت، جهت لزوم و به‌كارگيري آن در توليد پروژه‌هاي شهري جهت افزايش كيفيت و رضايتمندي مخاطب از اين پروژه‌هاست. در اين پژوهش كيفي، ابتدا مفاهيم اصلي پژوهش (مشاركت و منظر) بررسي شده و سپس با استفاده از قياس و استدلال منطقي، به بررسي ارتباط ميان مشاركت و منظر و تعريف اين پژوهش از مشاركت مورد نظر در منظر پرداخته شده است. نتايج نشان مي‌دهد در تعريف منظر ادراك مخاطب مهمترين و اساسي‌ترين ركن است، بنابراين تعريف منظر تعريفي اساساً از پايين به بالا و از نگاه مخاطب است. همين ديدگاه، اصلي‌ترين ظرفيت منظر در تحقق مشاركت را تبيين مي‌كند، زيرا تعريف مشاركت نيز از ديدگاهي مردم‌محور نشأت مي‌گيرد. در درجات بعدي مواردي چون تأثيرگذاري و تأثيرپذيري مستمر مخاطب از منظر، نقش فعالانۀ او در ساخت منظر و در نهايت منظر به‌مثابۀ موجوديتي دموكراتيك، اجتماعي و وابسته به مردم، از ظرفيت‌هاي ديگر منظر است كه ارتباط آن را با مفهوم مشاركت نشان مي‌دهد. در نهايت مي‌توان گفت در صورتي‌ كه پروژه‌هاي شهري با رويكرد منظرين ساخته شوند، به دليل اينكه ناگزير به شناخت ذهن مردم هستند، مشاركت حداكثري تأمين شده و اساساً مشاركت مفهومي نهفته در منظر است.