تحليل تطبيقي آموزش عالي فرامرزي در كشورهاي منطقه خليج فارس با رويكرد قطب‌هاي بين‌المللي آموزش

هدف: هدف از انجام اين پژوهش، تحليل تطبيقي «قطب‌هاي بين‌المللي آموزش»، به‌عنوان نسل جديدي از آموزش عالي فرامرزي بود. اين پژوهش با رويكرد كيفي و با روش اسنادي انجام شد، نمونه‌گيري از نوع هدفمند بحراني شامل چهار كشور قطر، امارات متحده عربي، بحرين و ايران بود كه در اسناد سياستي خود موضوع «قطب شدن»را تصريح كرده بودند. مواد و روش‌ها: مرجع گردآوري اطلاعات، اسناد و گزارشات مرتبط با كشورهاي مورد مطالعه بود. «زمان تأسيس»، «قوانين و مقرارت»، «رويكرد برنامه‌ريزي و استراتژي‌هاي اجرا»، «منطق‌هاي پيشران» و «نوع سرمايه‌گذاري» مؤلفه‌هاي مورد مطالعه در اين تحليل تطبيقي بودند. در تحليل يافته‌ها از رويكرد چهار بعدي جرج بردي استفاده شد. بحث و نتيجه‌گيري: اگرچه اسناد بالادستي در ايران سال‌ها پيشتر معطوف به سياست‌گذاري براي تبديل شدن به قطب بين‌المللي آموزش بوده است، ولي در عمل رويكرد برنامه‌ريزي اتخاذ شده از نوع انفعالي بوده، و در عوض، ساير كشورهاي مورد مطالعه از رويكردي فعال و استراتژيك بهره برده‌اند. بحرين براي تبديل شدن به دو قطب بين‌المللي پذيرش دانشجوي خارجي و قطب نوآوري سياست‌گذاري نموده، امارات متحده عربي نيز براي تبديل شدن به قطب پذيرش دانشجوي خارجي برنامه‌ريزي كرده است. علاوه بر اين، امارات متحده عربي با تغيير سياست‌هاي صدور ويزا به دنبال جذب استعدادها و متخصصان داراي مدرك دكتري و تبديل شدن به قطب بين‌المللي استعداد مي‌باشد. هم‌چنين قطر براي تبديل شدن به دو قطب بين‌المللي استعداد و نوآوري سياست‌گذاري نموده است. يافته‌هاي پژوهش نشان داد نظام آموزش عالي ايران در اسناد سياستي خود تبديل شدن به « قطب بين‌المللي آموزش‌هاي مجازي» را هدف‌گذاري نموده است. مي‌توان اين قطب بين‌المللي آموزش را به‌عنوان يك زير مجموعه از «قطب پذيرش دانشجوي خارجي» در نظر گرفت كه در مقايسه با قطب‌هاي بين‌المللي آموزش موجود در منطقه خليج فارس يك گونه جديد مي‌باشد. هم‌چنين نوع سرمايه‌گذاري براي تبديل شدن به يك قطب بين‌المللي آموزش در كشورهاي مورد مطالعه عمدتاً از نوع سرمايه‌گذاري با منابع داخليدولتي، داخليخصوصي و سرمايه‌گذاري مؤسسات خصوصي خارجي بوده است در حالي كه در ايران اين سرمايه‌گذاري از نوع داخليخصوصي، داخليدولتي و خارجيدولتي بوده است كه سرمايه‌گذاري از منابع خارجيدولتي نظام آموزش عالي ايران را در مؤلفه روش تأمين مالي از ساير نظام‌هاي آموزش عالي منطقه خليج فارس متمايز كرده است. اين پژوهش هم‌چنين نشان داد اجراي استراتژي «بين‌المللي‌سازي در خانه» كه در قلب آن بين‌المللي‌سازي برنامه‌هاي درسي از محوري‌ترين مفاهيم است، مقدم بر اجراي استراتژِي «بين‌المللي‌سازي فراسوي مرزها» براي نظام آموزش عالي ايران است. پيشنهاد سياستي اين پژوهش براي نظام آموزش عالي ايران اين است كه ضمن فراهم آوردن الزامات مربوط به استراتژي «بين‌المللي‌سازي در خانه»، زيرساخت‌هاي سياستي و قانوني اجراي استراتژي «بين‌المللي شدن فراسوي مرزها» و تبديل شدن به يك «قطب بين‌المللي آموزش» فراهم شود.