تدوين و طراحي مدل ارزشيابي عملكرد مبتني بر شايستگي معلمان دبيرستاني در ايران: كاربست رويكرد تركيبي

هدف: طراحي مدل ارزشيابي عملكرد اثربخش معلمان، چالش عمده‌اي در وزارت آموزش و پرورش است و دست‌اندركاران اين حوزه از روش‌هاي ارزشيابي فعلي ناراضي‌اند. لذا هدف پژوهش حاضر اين است تا مدلي براي ارزشيابي عملكرد مبتني بر شايستگي معلمان دبيرستاني ارائه كند. مواد و روش‌ها: براي اين پژوهش از روش تركيبي (كيفيكمّي) اكتشافي استفاده شد. بخش كيفي با تكيه بر رويكرد نظريه داده‌بنياد استراورسكوربين و داده‌هاي تجربي حاصل از مصاحبه‌هاي باز 20 خبره، صورت گرفت. از دل مصاحبه‌ها مدلي نظري برخاست كه با فرآيند تحليلي كدگذاري باز، محوري و انتخابي حاصل شد. از كدگذاري باز جهت اشباع رسيدن مفاهيم و ايجاد مقوله‌ها، كدگذاري محوري براي برخاستن مقوله‌ها و فرآيند ربط‌دهي آن‌ها به زير مقوله‌هاي‌شان براي انتخاب پديده محوري و از كدگذاري انتخابي براي ايجاد آرايش نظري مقوله‌هاي اصلي جهت ساخت مدل استفاده شد. بحث و نتيجه گيري: در نتيجه ساخت مدل، معيارهاي عملكرد مبتني بر شايستگي با زير مقوله‌هاي شايستگي‌هاي رفتارياخلاقيعاطفي، دانشي، حرفه‌اي، نگرشي، معيارهاي عملكرد عمومي و تخصصي به‎عنوان پديده محوري تبيين شدند. هم‌چنين استراتژي‌هاي نُه‌گانه هدف‌گذاري در تعيين حدود و ثغور اهداف و شاخص‌ها، تعيين و درج كنش‌ها و پيش شرط‌ها و تاكتيك‌هاي لازم در طراحي، طراحي فرآيند جامع ارزشيابي عملكرد، هدايتگري و مشاوره براي معلمان، بسترسازي‌هاي ذهني و قانوني براي ارتقاء ارزشيابي عملكرد، بالابردن كيفيت عمليات ارزشيابي عملكرد، انتخاب ارزشياب، طراحي ابزار ارزشيابي عملكرد، تعيين شيوه و نوع اجراي ارزشيابي عملكرد در آن منتج شدند. نتايج نشان مي‌دهند ارزشيابي عملكرد تحت تأثير شرايطي علّي، مداخله‌گر و زمينه‌اي روي مي‌دهد كه بر انتخاب استراتژي‌هاي مناسب و در نتيجه بر پيامدها تأثيرگذار هستند. روايي مدل با شاخص‌هاي لينكلنگوبا و پايايي آن با استراتژي دوكدگذار موافق كرسول بررسي شد. با توزيع 360 پرسشنامه به صورت تصادفي خوشه‌اي بين معلمان 11 استان مدل نظري حاصل شده با روش‌هاي كمّي معادلات ساختاري از طريق نرم‌افزار PLS3 مورد آزمون قرار گرفت و تأييد شد. روايي سازه با استفاده از تحليل عاملي تائيدي و اكتشافي انجام شد و بارهاي عاملي بالاتر از 0.4 و مقادير اشتراك بالاتر از 0.5 بودند. مقادير پايايي تركيبي و آلفايكرونباخ براي همه متغيرها در مدل بالاي 0.7 بود. بررسي برازش مدل ساختاري از شاخص‌هاي ضرايب معناداري t استفاده شد، كه مقادير t همگي بالاي 1.96 بوده و روابط بين متغيرها را تاييد كرد. هم‌چنين، پيشنهادات و رهنمودهايي براي پژوهش‌هاي آتي ارائه شد.