مطالعه انتقادي گفتمان كاوي متون ديني

روش تحليل گفتمان انتقادي از جمله روش‌هاي تحليل كيفي متن محسوب مي‌شود كه در واكاوي و كنش اجتماعي متون نقش مهمي دارد. گرچه اين روش در حوزه علوم سياسي و اجتماعي شناخته شده است، اما اخيراً توانسته در مطالعات ميان‌رشته‌اي علوم قرآن و حديث نيز راه يابد. تبيين قدرت و ايدئولوژي از جمله مسائل پيچيده در تحليل انتقادي گفتمان است از اين‌رو، اين پژوهش قصد دارد تا با مطالعه‌اي انتقادي پژوهش‌هاي صورت گرفته در گفتمان‌كاوي متون ديني، توان كاربست اين دو مفهوم را در متون ديني بررسي نمايد. اين نوشتار با روش توصيفي- تحليلي، پس از نقد پژوهش‌هاي انجام شده در زمينه كاربست روش تحليل گفتمان در متون ديني به تبيين مهمترين مباني قدرت و ايدئولوژي مي‌پردازد و در نهايت آسيب-هاي اين روش در مواجهه با مطالعات ميان رشته‌اي قرآن و حديث را بيان مي‌كند تا با آسيب‌شناسي اين روش، جهت الگودهي و كاربست شايسته در مطالعات ميان رشته‌اي قرآن و حديث مورد اهتمام قرار گيرد. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه مباني قدرت و ايدئولوژي در روش تحليل گفتمان انتقادي با وجود تمام قابليت‌هاي روشي در تحليل لايه‌هاي معناشناختي متون داراي آسيب‌هاي معرفت‌شناختي، روش‌شناختي و اصطلاح‌شناسي است و با اين مفاهيم توان كاربست در بررسي متون ديني ندارد.