تحليل مفهومي «قرب» حقيقي و مجازي در قرآن كريم با تأكيد بر ديدگاه مفسران

Conceptual analysis of real and virtual proximity in the Holy Quran Emphasizing the views of commentators

تقرب انسان به پروردگار، به عنوان قرار نهايي و نقطه كمالي او محسوب گشته و دغدغه بندگان باورمند بودهاست. اگر چه به تصريح قرآن، برخي در انتخاب اله و شيوه تقرب به او دچار خطا گشتهاند، اما اصالت مسئله قرب، همواره برقرار است.آنچه مدنظر پژوهش حاضر مي‌باشد،بررسي حقيقت يا مجاز بودن قرب، در آراي مفسران قرآني و به روش توصيفي- تحليلي است. قرب با معاني مادي و اعتباري در قرآن كاربرد يافته است.در حالي كه دسته قليل دوم، با نگاه حقيقت انگارانه، مساله قرب را تبيين نموده‌اند. از مباني حقيقت انگاران در اثبات ديدگاه خود، ماوراء الطبيعه‌سازي مفاهيم با كاربردهاي مادي در قرآن است كه در مورد قرب نيز به وقوع پيوسته است.آنان معتقدند در تفصيل فاصله بين دو پديده كه يك طرف يا دو طرف آن زمان‌مند و مكان‌مند نباشد، كاربرد معناي مادي و فيزيكي قرب به عنوان پوسته مفهوم و اصل رابطه همبستگي ميان انسان و خداوند، به عنوان هسته آن مي‌باشد. هرگاه در قرآن، معناي موسعي از استعاره يا مجاز درنظر گرفته شود كه در مقابلِ حقيقت‌گويي باشد، مي‌توان گفت كه قرآن مفهوم‌سازي تازه‌اي از اين واژگان ارائه داده‌است. بنابراين، حقيقت‌انگاري مفهوم قرب، هيچ تقابلي با اصل تنزيه خداوند نداشته و مي‌‌توان براي آن وجودي مستقل قائل گرديد.

Man's closeness to God has been considered as his final appointment and point of perfection and has been the concern of believing servants. What is the importance of nearness to God and what are the ways to obtain it, has been considered by Quranic thinkers and commentators and an attempt has been made to examine different aspects of the issue. The issue of spiritual closeness has been discussed in the Qur'an in the form of Seleucid status and formative closeness, and supplies and quality are arranged on them. The aim of the present study is to examine the truth or permissibility of proximity in the Qur'an. . This article examines this dimension of the subject in a descriptive-analytical manner, citing the opinions of commentators. Some commentators, by avoiding falling into the valley of incarnation and similitude, have considered the nearness of God as a metaphor for God's knowledge and surroundings, and have not been able to attribute an independent truth to it. One of the principles of truth-seekers in proving their view is the art of the Qur'an in the supernaturalization of concepts with material applications, which has also occurred in the case of proximity.