ارزيابي اثرات اجراي ابرپروژه بين الحرمين شيراز بر اجتماع محلي پيراموني آن

ابرپروژه‌ها به‌عنوان يكي از ابزارهاي مديريت شهري براي ايجاد فرصت هاي رشد اقتصادي، كارآفريني و جذب سرمايه‌هاي ملي و بين‌المللي در بسياري از كشورهاي بيشتر و كم‌تر توسعه يافته مطرح شده‌اند. اين دست پروژه‌ها دامنه اثر وسيعي دارند و گروه‌هاي اجتماعي زيادي را تحت تأثير قرار مي‌دهند: جابه‌جايي‌هاي جمعيتي به دليل خروج برخي از ساكنان و استقرار گروه‌هاي جديد، تغيير هويت محله‌ها و ايجاد محيط كالبدي بيگانه براي ساكنان، اثرگذاري بر نوع و كيفيت اشتغال محدوده و يا وعده‌هاي تحقق‌نيافتۀ حل بحران‌هاي اجتماعي و از دست رفتن اعتماد به بخش عمومي. پروژه بين‌الحرمين شيراز نيز با انگيزه متوازن نمودن خدمات شهري و ايجاد فضاهاي با كيفيت شهري در هماهنگي با بناهاي تاريخي، مذهبي مجاور، يعني دو حرم مطهر حضرت احمدبن موسي (ع) و حرم مطهر سيد علاءالدين در دستور كار شهرداري شيراز قرار گرفت. اين مقاله اثرهاي اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و محيط زيستي اجراي اين پروژه بر ساكنان دو محلۀ مسكوني پيراموني، اسحاق بيگ و لب آب را بر پايه پرسش از ساكنان اين محلات ارزيابي مي‌كند. اين پرسش‌ها براي گردآوري داده‌هاي مورد نياز بر پايه نظريه اثر برنامه و نيز پژوهش‌هاي پيشين تعيين شدند و 375 نفر از ساكنان به آن ها پاسخ دادند. پاسخ ها با انتخاب مدل رگرسيون چندگانه سلسله مراتبي تحليل شدند. نتيجه تحليل بيانگر اين است كه تمام 25 شاخص به كاررفته در مدل تحليل پژوهش داراي رابطه معنادار با معيارهاي سطح بالاتر هستند و كفايت لازم در پوشش معيارهاي مورد نظر را دارند. بيشترين اثر در بعد كالبدي و در معيار دسترسي به امكانات و تسهيلات بوده است، اما اين پروژه در شاخص‌هايي چون افزايش ساخت وساز و بهبود كيفيت بناها كه جزئي از اهداف ساخت اين پروژه نيز بوده‌اند كم‌ترين اثر را داشته‌است. اين پروژه‌ در بعد اجتماعي و در مواردي چون افزايش اعتماد به شهرداري و نهادهاي دولتي و سازمان‌هاي مردمي و تمايل به همكاري با آن‌ها، وجود مكان يا واقعه خاطره‌انگيز، تمايل به ماندگاري، رابطه با همسايگان و هم‌محلي‌ها و استفاده از فضاهاي عمومي كم‌ترين اثر مثبت را داشته‌است.