بررسي و مقايسه ويژگي‌هاي بصري نقش‌برجسته‌هاي صخره‌اي آنوبانيني و بيستون

در ميان آثار به‌جا مانده از هنر ايران باستان، نقش‌برجسته هاي صخره اي، داراي اهميت و جايگاه مخصوصي هستند. نقش‌برجسته آنوبانيني به‌عنوان قديمي ترين و نقش‌برجسته بيستون به‌عنوان يكي از مهم‌ترين نمونه ‌هاي اين آثار، علاوه بر داشتن موضوعي مشابه، داراي تشابهات بصري و نمادينِ ديگري هستند كه موجب شده تا بسياري از پژوهشگران، نقش‌ برجسته بيستون را تقليدي از نقش‌برجسته آنوبانيني بدانند. علي‌رغم اهميت و شباهت اين آثار با يكديگر، تا پيش از اين، مطالعه تطبيقيِ دقيق و ويژه اي در زمينه ويژگي‌هاي بصري اين نقوش صورت نگرفته است. پژوهش حاضر به روش توصيفي تحليلي تطبيقي و با بهره ‌گيري از منابع كتابخانه‌ اي، در صدد پاسخ به اين سؤال بوده است كه مهم‌ترين شباهت و تفاوتِ بصري نقش‌برجسته‌ هاي آنوبانيني و بيستون كدام بوده و نقش‌برجسته بيستون تا چه ميزان از نقش‌برجسته آنوبانيني تأثير پذيرفته است؟ در اين پژوهش، به بررسي و تحليلِ ويژگي‌هاي بصري هنري و پيشينه تصاوير و نمادهاي به‌كار رفته در اين نقوش و مقايسه شباهت‌ها و تفاوت‌هاي ميان آنها در جهت روشن شدن هر چه بيشتر ارتباط ميان اين دو اثر پرداخته شده است. ويژگي‌هاي بصري و نمادين يادمان آنوبانيني، برگرفته از هنر بين‌ النهرين قديم (به‌ويژه هنر اكدي) بوده كه در طرحي جديد كنار‌ هم قرار گرفته‌ اند. ويژگي‌هاي بصري و نمادين يادمان بيستون نيز متأثر از هنر اقوام پيشين (به‌ويژه هنر آشوري) بوده كه در قالب هنر هخامنشي ارائه شده‌ اند. نتايج به‌دست آمده، نشانگر آن هستند كه نقش‌برجسته بيستون، تقليدي صرف از نقش‌برجسته آنوبانيني نيست، بلكه بازنماييِ به‌‌روز‌شده و تغييريافته‌اي بوده كه در راستاي هنر هخامنشي انجام گرفته است. مهم‌ترين شباهت اين آثار، در طرح كلي آنها (داستانِ روايت‌شده) و مهم‌ترين تفاوت، در روح بصريِ حاكم بر نقش‌برجسته بيستون بوده كه منجر به عدم تحقير دشمنان و اعمال خشونت بر آنها شده ‌است.