اثر اعمال تنش خشكي بر جوانه‌زني، ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي ارقام كلزا (Brassica napus L.)

كلزا يكي از مهم ترين گياهان روغني در جهان و ايران بوده و كمبود آب از مهم ترين عوامل محدود كننده رشد و توسعه آن در ايران است. رشد گياه در مراحل اوليه و استقرار مناسب آن مي تواند به عنوان معيار انتخاب در به نژادي گياهي مدنظر قرار گيرد. از آنجا كه سرعت و درصد جوانه زني و صفات رشدي به طور مستقيم در عملكرد گياه نقش دارند، گزينش مستقيم براي صفات رشدي در شرايط تنش، در شناسايي ژنوتيپ هاي مقاوم حائز اهميت است. آزمايشي به صورت فاكتوريل با چهار سطح تنش اسمزي (صفر، 0.3 ، 0.5 و 1 بار) به دست آمده از غلظت‌هاي مختلف پلي‌اتيلن گليكول (صفر، 20، 15 و 10 درصد) و بذر سه رقم كلزا در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار در سال 98-1397 به مدت نه ماه در آزمايشگاه دانشگاه تحصيلات تكميلي صنعتي و فن آوري پيشرفته كرمان اجرا شد. بذور پس از ضدعفوني در پتري ديش كشت شده و تيمارهاي خشكي بر آن ها اعمال شد. برهم كنش ژنوتيپ و تيمارهاي خشكي براي كليه صفات مورد ارزيابي به جز صفت ارتفاع ساقه در سطح احتمال يك درصد معني دار گرديد. تجزيه و تحليل آماري و مقايسات ميانگين نشان داد كه در تنش رطوبتي اعمال شده مقدار درصد جوانه زني، رشد گياهچه، رشد ريشه چه، رنگيزه هاي فتوسنتزي و مقدار پروتئين كاهش و مقدار پرولين و آنزيم هاي آنتي اكسيدان افزايش مي يابد بيش ترين مقدار درصد جوانه زني (78 درصد)، طول ريشه چه (5.78 ميلي متر)، محتواي پرولين (1.33) و آنزيم پلي فنل اكسيداز (0.063) در رقم آگامكس، بيش ترين مقدار وزن تر (1.83) و خشك (0.927) ساقه چه، كلروفيل a (9.007)،b (2.56)، كل (10.9)، كاروتنوييد (2.64) و قند محلول (0.65) در رقم تراپر و بيش ترين مقدار پروتئين محلول (0.714) و آنزيم كاتالاز (0.008) در رقم هايولا 61 مشاهده گرديد. با اعمال تنش شديد اسمزي رقم آگامكس با كاهش 25 درصد جوانه زني و 63 درصد مقدار پروتئين هاي محلول، افزايش 2.3 برابر محتواي پرولين، 1.54 برابر مقدار قند محلول، 33 درصد آنزيم پلي فنل اكسيداز و 67 درصد آنزيم كاتالاز نسبت به شرايط نرمال رطوبتي عكس العمل بهتري در مقايسه با ارقام هايولا 61 و تراپر نشان داد.