مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تبيين جامعه‌شناختي عوامل مؤثر بر گرايش به خشونت سياسي با تأكيد بر موفقيت در ناآرامي و كنترل ناآرامي‌ها (مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران)

چكيده فارسي :

مقدمه: جامعه ايران متناسب با تحولات ساختاري در مناسبات اجتماعي و باورهاي فرهنگي (به‎ويژه در كلان‎شهرها) در شرايط مدرنيته قرار گرفته است و اين شرايط، مطالعه در خصوص علل بروز جنبش‎هاي اجتماعي در ايران را ناگزير مي‌كند. هرچند ظهور و بروز اين جنبش ها، امري جديد در كشور نبوده، اما كوتاه شدن دوره هاي زماني وقوع اين حوادث و از سوي ديگر، خشن تر شدن آنها همراه با دامنه دربرگيري گسترده تر، به چالشي جدي براي مديران و سياست گزاران تبديل شده است. ازاين‎رو، پژوهش حاضر با هدف تبيين جامعه‌شناختي اثر موفقيت در ناآرامي و كنترل ناآرامي‌ها بر گرايش به خشونت سياسي، سعي دارد به بخشي از متغيرهاي اثرگذار بر اين حوادث با نگاه علمي بنگرد. روش: تحقيق حاضر از نظر هدف، كاربردي و روش آن، تبييني پيمايشي مي‌باشد. براي جمع‌آوري داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه موردمطالعه اين تحقيق نيز كليه افراد 18 سال به بالاي ساكن شهر تهران در سال 1399 هستند كه حجم نمونه با استفاده از نرم افزار spss sample power، 1009 نفر تعيين شد. نمونه هاي اين تحقيق به روش خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. پس از جمع‌آوري اطلاعات و ورود داده ها در نرم‎افزار spss، ضريب آلفاي كرونباخ براي متغير خشونت سياسي 0.78، موفقيت در كنترل ناآرامي‌ها توسط پليس 0.62 و موفقيت در ناآرامي‌هاي جمعي توسط كنشگران 0.67 محاسبه شد. همچنين، از روش هاي آماري نظير تحليل تك‌متغيره (شاخص‎هاي گرايش به مركز و پراكندگي) و تحليل معادلات ساختاري استفاده شده است. يافته‌ها‌: مهم ترين يافته هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه سن با ضريب (0.14-)، تحصيلات با ضريب (0.125-)، موفقيت در ناآرامي‌هاي جمعي با ضريب (0.451) و موفقيت در كنترل ناآرامي‌ها توسط پليس با ضريب (0.639) با خشونت سياسي ارتباط داشته‌اند. نتايج معادلات ساختاري نيز نشان مي‌دهند كه متغيرهاي موفقيت در كنترل ناآرامي‌ها توسط پليس، موفقيت در ناآرامي‌هاي جمعي كنشگران و سن (به صورت غير مستقيم)، در مجموع 11 درصد از واريانس متغير وابسته پژوهش (گرايش به خشونت سياسي) را تبيين مي كنند. نتيجه‎گيري: اين پژوهش نشان داد با افزايش احساس توانمند بودن نظام و پليس در كنترل ناآرامي ها، احساس موفقيت در ناآرامي‌هاي جمعي كنشگران كاهش مي يابد.