ترجمۀ عناصر بافت برون‌زباني در جلد اول «الكتاب» سيبويه

زبان‌شناسان معاصر براي دريافت معنا و دلالت واژه، دو ديدگاه كاملاً متفاوت دارند؛ برخي معتقدند معنا، تنها در ارتباط با ديگر واژه ها و در جهان زبان به دست مي آيد و برخي نقطه مقابل اين ديدگاه قرار دارند و بر اين باورند كه علاوه بر جهان زبان بايد جهان خارج از زبان را نيز مورد بررسي و تحليل قرار داد تا معناي دقيق جمله حاصل شود. بنابراين، بافت غيرزباني كه همان بافت موقعيتي خوانده مي شود از اهميت والايي برخوردار است. نكتۀ حائز اهميت اينجا است كه دانشمندان اسلامي و در اين ميان سيبويه به عنوان اولين دستورنويس عربي به بافت و سياق توجه ويژه اي داشته است. او اصطلاح سياق را به‌كار نبرده، اما در «الكتاب» به اساليب و واژه هايي برمي خوريم كه امروزه تحت عنوان سياق خوانده مي شود. اين مقاله سعي دارد تا به روش توصيفي تحليلي ردپاي سياق را در «الكتاب» و عوامل دخيل در تعبير جمله ها برشمارد، سپس به ترجمۀ آن‌ها بپردازد.  نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد سيبويه علاوه بر بافت زباني براي متكلم و مخاطب و شرايط صدور كلام نيز اهميت زيادي قائل شده است، چراكه مخاطب «الكتاب» دو گونه است؛ مخاطبي كه در كنار متكلم است و در عبارات حضور دارد و مخاطبي كه خارج «الكتاب» است. متكلم نيز به دو صورت ضمير غائب و مخاطب ظاهر شده است. بنابراين، پيشنهاد مي شود در فرآيند ترجمه، اين ضماير به مرجوعات آن‌ها برگردان شود.