بررسي نماد گاو يكتا آفريده و ماهيت سياوش در شاهنامه و انعكاس آن در سنگ برجسته‌هاي تخت جمشيد

اساطير نشان دهنده‌ي فرهنگ و نحوه‌ي تفكر مردمان در دوران هاي كهن است؛ زبانِ گوياي تاريخي است از دوران‌هاي پيش از تاريخي؛ سخنگويِ بازمانده هاي گرانبهايي است كه از دل خاك‌ها بيرون كشيده مي شود، يا در دل سنگ‌ها و كوه‌ها يافت مي گردد. اساطير نماينده‌ي تداوم زندگي فرهنگي يك ملت و به نوعي تاريخ آن است (آموزگار،1388 :1). شاعران و نويسندگان، اسطوره ها و باورهاي كهن اقوام خود را پرورانده و آثار ايشان پيوندي تنگاتنگ با اسطوره‌ ها دارد. گاو يكتا آفريده در كيهان‌ شناسي زرتشتي، نام نخستين گاو آفريده شده و يكي از شش آفرينش ازلي اهورامزدا در جهان مادي و پدرِ اساطيريِ همه حيوانات سودبخش است. اين گاو در افسانه آفرينش كشته مي‌شود و از اندام و چهره‌ ي او جهان دوباره پر از جانداران مي شود. آن گونه كه سياوش نيز شخصيت مثبتي است، روح آزاده و جوانمردي دارد و مظلوم و بي گناه مي ميرد. از خون او گياه مقدّس خون سياوشان مي ‌رويد كه با رويش و زايش ارتباط دارد. در پهنه‌ي گسترده‌ي ايران نقوش برجسته، سنگ برجسته و سنگ نگاره در كنار ادبيات براي حفظ اساطير قدمتِ زيادي دارد. بر همين اساس در تخت جمشيد نيز از سنگ ‌برجسته هاي بسياري استفاده شده است. نماد گاو در نقوش برجسته‌ ي تخت جمشيد به وفور و با معاني مختلف به كار رفته است. معناي نهفته در لايه هاي ژرف تر سنگ برجسته ها و تطبيق آن با موارد مشابه در ادبيات مي تواند تصوير درست تري از باورهاي اسطوره اي و فرهنگي ايران زمين باشد. اهداف پژوهش: ۱ بررسي اسطوره‌ي گاو يكتا آفريده و داستان سياوش در شاهنامه از اهداف اين پژوهش است. ۲ از ديگر اهداف اين پژوهش انعكاس اساطير در نقوش برجسته‌ي تختِ جمشيد و شاهنامه‌ي فردوسي است. سوالات پژوهش: ۱ اسطوره گاو يكتا آفريده چه كاركردي در نقش سياوش در شاهنامه‌ي فردوسي و نقوش برجسته‌ي تخت جمشيد داشته است؟ ۲ گاو يكتا آفريده در قالب شخصيت سياوش چه مفاهيمي را به مخاطب القاء مي نمايد؟