الگويي براي تحليل متون منثور فارسي برمبناي مقدمه شاهنامه ابومنصوري

ضرورت تدوين الگويي قابل اتكا براي تحليل متون ادبي، نكته‌اي غير قابل انكار است. از اين رو، تلاش براي تدوين چنين الگويي، تاريخي به ديرينگي متون ادبي دارد. چنين ضرورتي در حوزه نثرپژوهي بيش از حوزه شعرپژوهي به چشم مي‌خورد و علت آن را بايد در توجه افزون‌تر پژوهشگران زبان و ادبيات فارسي و البته مخاطبان آن به متون شعري جست و جو كرد. اين مقاله با بهره‌گيري از پژوهشهاي ديروز و امروز و با استناد به مقدمه شاهنامه ابومنصوري كه از قديمي‌ترين متون برجاي مانده زبان فارسي است؛ كوشيده‌است؛ الگويي براي تحليل متون نثر ارائه كند. پژوهش حاضر كه در شيوه‌اي توصيفيتحليلي انجام شده بر آن است كه تعيين موضوع متن، روشن كردن پيوندهاي متن با عوامل تأثيرگذار و سرانجام تعيين جايگاه متن مورد بررسي در حلقه‌هاي شكل‌گيري و تحول متون منثور، مي‌تواند؛ در تحليل چند و چون متون راه‌گشا باشد. مقدمهء اجرايي كردن چنين الگويي، پژوهش در ويژگي‌هاي اصيل زبان فارسي و ترسيم دقيق خط سير و تحول زبان محاوره و خطابه به عنوان دو گونهء زباني تأثير گذار در شكل‌گيري و تحول متون منثور است. شاهنامه ابومنصوري با موضوعي حماسي و ملي و با قرار گرفتن در بزنگاه برخورد محاوره، خطابه و نثر مكتوب فارسي، به استقلال نثر مي‌انديشد و با پاي‌بندي به موضوع، اصالت زبان، توجه به معيارهاي بومي در بهره‌گيري از زبان عربي، رعايت بلاغتي طبيعي، الگويي قابل اعتماد براي نويسندگان زبان فارسي است.