ارزيابي عصاره گيرهاي شيميايي و تعيين حد بحراني پتاسيم در خاك‌هاي زير كشت لوبيا

آزمون خاك نقش بسيار مهمي در مديريت عناصر غذايي در فرايند توليد محصولات كشاورزي دارد. كارايي آزمون خاك به انتخاب عصاره گير مناسب براي استخراج هر عنصر غذايي به شكل قابل‌جذب ريشه گياه بستگي دارد. براي واسنجي هر عنصر غذايي و توصيه كودي، بايد حد بحراني در خاك تعيين شود. لوبيا (.Phaseolus vulgaris L) با دارا بودن پروتئين زياد از محصولات مهم كشاورزي است. با توجه به كمبود اطلاعات در اين زمينه، پژوهشي بر روي خاك هاي لوبيا كاري استان مركزي انجام شد. 30 نمونه خاك سطحي (30- 0 سانتيمتر) با دامنه وسيع ازنظر غلظت پتاسيم قابل‌استفاده و همچنين ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي از مزارع استان انتخاب و براي كشت لوبيا در گلخانه، آماده شد. براي بررسي پاسخ گياه لوبيا نسبت به مصرف كود پتاسيم، دو سطح صفر و 100 ميلي‌گرم پتاسيم خالص در كيلوگرم خاك از منبع سولفات پتاسيم در اين آزمايش استفاده شد. آزمايش گلخانه اي‌ در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار اجرا شد. پس از اتمام دوره رويشي و برداشت، پاسخ هاي گياهي شامل وزن ماده خشك، غلظت و جذب كل پتاسيم و رشد نسبي تعيين شد. شش عصاره گير شامل آب مقطر، اسيدكلريدريك 0.13 مولار، اسيد نيتريك 0.5 مولار، كلرور كلسيم 0.025 مولار، محلول عصاره گير اولسن و استات آمونيم يك مولار براي استخراج پتاسيم قابل‌استفاده خاك مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اثرات اصلي خاك و كود پتاسيم، در سطح يك درصد بر وزن ماده خشك، غلظت و جذب كل پتاسيم معني‌دار بود؛ اما اثر برهمكنش خاك و كود تنها بر غلظت پتاسيم گياه معني‌دار شد. مقايسه ميانگين ها نشان داد كه اثر كود پتاسيم بر پاسخ گياهان معني دار بود. نتايج ضريب همبستگي عصاره گيرهاي مختلف با پاسخ هاي گياهي نشان داد كه استات آمونيم يك مولار با غلظت و جذب كل پتاسيم گياه، همبستگي مثبت و معني داري داشت اما ساير عصاره گيرها همبستگي معني داري نشان ندادند. با استفاده از روش تصويري كيت و نلسون، حد بحراني پتاسيم به روش عصاره گيري با استات آمونيوم 150 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك به دست آمد. وزن ماده خشك با مقدار پتاسيم قابل‌استفاده، ظرفيت تبادل كاتيوني، رس و شن خاك همبستگي مثبت و معني‌داري داشت. غلظت و جذب كل پتاسيم گياه با پتاسيم قابل‌استفاده و كربن آلي خاك همبستگي مثبت و معني‌دار داشت.