واكاوي تغييرات سطوح نفوذناپذير و دماي سطح زمين در قائم شهر

آگاهي از تغييرات سطوح غير قابل نفوذ براي درك شهرنشيني و تأثير آن بر چرخه هيدرولوژيكي، مديريت آب، تعادل انرژي سطحي، جزيره گرمايشي و تنوع زيستي ضروري است. اين پژوهش به آشكارسازي سطوح نفوذناپذير و تغييرات آن در شهر قائمشهر با استفاده از تصاوير ماهواره لندست پرداخته است. پس از آشكارسازي، ارتباط سطوح نفوذناپذير شهري با تفاوتهاي درجه حرارت سطح زمين در شهر بررسي شد. بدين منظور پس از اخذ سه تصوير در سال‌هاي 1978، 2000 و 2017 و انجام پيش‌پردازش‌هاي لازم، مقادير بازتاب طيف فروسرخ كوتاه و درجه حرارت سطح زمين در منطقه مورد مطالعه محاسبه شد. ميزان بازتاب اين طيف در كاربري هاي مختلف پوشش گياهي، آسفالت و مناطق ساخته شده در دو بخش شهر و حومه شهر بررسي و محاسبه شد. با استفاده از نتايج حاصل از آزمون تحليل واريانس يك طرفه (ANOVA) و آزمون تعقيبي توكي (Tukey) ويژگي‌هاي فوق در اين كاربري ها با هم مقايسه شدند. با استناد به تفاوت سطوح نفوذپذير (پوشش گياهي) و سطوح نفوذناپذير (مناطق ساخته شده و آسفالت)، شاخص سطوح نفوذناپذير شهري تعريف و محاسبه شد. نتايج آشكارسازي و مقايسه سه تصوير بررسي شده مشخص نمود، سطوح نفوذناپذير در قائم شهر از سال 1978 تا 2017 افزايش چشمگيري داشته است. در مرحله بعد با محاسبه دماي سطح زمين مشخص شد مقدار دما در سطوح نفوذناپذير بيشتر از ساير بخشهاي محدوده مورد مطالعه است. افزايش جمعيت شهر و به دنبال آن افزايش ساخت و ساز سبب افزايش سطوح نفوذ ناپذير و كاهش فضاي سبز شده است و اين كاهش، افزايش دماي شهر را سبب شده است. نتايج پژوهش نشان داد، افزايش سطوح نفوذناپذير شهري، افزايش حدود 4 درجه در دماي شهر را در پي داشته است. نهايتا مي‌توان گفت هرگونه افزايش سطوح نفوذناپذير در سطح شهر اگر همراه با برنامه‌ريزي صحيح نباشد منجر به عدم تعادل محيط شهري خواهد شد.