تحليل فضاهاي شهري پيرامون مكان‌هاي مقدس در ارتباط با نيازها و الگوهاي رفتاري زائران، مورد مطالعاتي: خيابان امام رضا (ع) شهر مشهد

فضاهاي شهري پيرامون اماكن مقدس و مذهبي و تحليل آن‌ها بر اساس نيازهاي زائران و انواع الگوهاي رفتاري كه ايشان در فضاهاي شهري انجام مي دهند، موضوعي است كه كمتر در پژوهش‌هاي علمي به آن پرداخته شده است. سؤال اصلي تحقيق، ميزان انطباق فضاهاي شهري پيرامون اماكن مقدس در ارتباط با نيازها و الگوهاي رفتاري زائران است. به اين منظور در ابتدا مباني نظري مرتبط با موضوع مورد بررسي قرار گرفت. سپس در مدل مفهومي تحقيق، كيفيت‌هايي كه فضاي شهري خيابان در انطباق‌پذيري با نيازهاي زائران بايد دارا باشد در شش معيار، شامل: معيارهاي سهولت دسترسي، ايمني و امنيت، سرزندگي و حضورپذيري، آسايش محيطي و راحتي، زيبايي بصري و تذكردهي و احراز هويت معنوي و 20 زير معيار مرتبط تدوين شد. روش تحقيق، پيمايشي با استفاده از تحليل‌هاي آماري است. نمونه مطالعاتي پژوهش، بخشي از خيابان امام رضا (ع) در شهر مشهد است كه از مسيرهاي اصلي منتهي به حرم مطهر مي‌باشد. در بررسي‌هاي ميداني، انواع الگوهاي رفتاري زائران در پنج دسته الگوي رفتاري اصلي تقسيم‌بندي شد. در اين ميان تعداد 12 رفتار نامناسب و خطرساز در ميان زائرين شناسايي و تعداد 384 پرسشنامه در بين زائران توزيع شد. در بخش اول ميزان رضايت زائرين از كيفيت‌هاي محيطي و در بخش دوم داشتن رفتارهاي نامطلوب و خطرساز زائرين مورد سؤال قرار گرفت. نتايج تحليل نظرات زائرين با استفاده از شاخص تمركز ميانه نشان داد در بيش از نيمي از معيارهاي كيفيت‌هاي محيطي، ميانه سطح رضايت زائرين در سطح نامناسب است. همچنين تحليل همبستگي (كاي اسكوئر) نشان مي‌دهد بين پايين بودن سطح كيفيت‌هاي فضاي شهري و وجود رفتارهاي نامناسب و خطرساز زائرين ارتباط مستقيم و معني‌داري وجود دارد. در انتها مقاله پيشنهادات، توصيه‌ها و الزاماتي را در ارتباط با برنامه‌ريزي و طراحي در فضاهاي شهري پيرامون مكانهاي مقدس ارائه مي‌نمايد.